Basel, Universitätsbibliothek, A VII 38
Creative Commons License

Aus: HAN. Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2018.

Manuscript title: Sermones
Date of origin: 2. Hälfte 15. Jh.
Former shelfmark: Kartause Basel, Bibliotheca antiqua, D liiii (alt)
Support: Papier
Extent: 1 Band (353 Blätter)
Format: 21 x 14 cm + 1
Foliation: Moderne Bleistiftfoliierung: a-g.1-346; die Kustoden am Lagenende sind meist und die Reste einer alten Lagenfoliierung teilweise noch sichtbar.
Collation: (IV-1)(g) + 3 VI36 + V46 + 25 VI346. Das erste Blatt der ersten Lage ist abgeschnitten und der verbleibende Streifen am Pergamentspiegel festgeklebt. Die Lagenmitten sind mit schmalen Pergamentstreifen verstärkt.
Page layout:
  • 1r-322v (ar-gv leer): Schriftraum 15 x 9,5 cm, mit roter Tinte liniiert; 39-40 Zeilen.
  • 323r-330v: Schriftraum 17 x 8,5-9 cm; 32-33 Zeilen.
  • 331r-333r: Schriftraum 16,5 x 9,5 cm; 35-37 Zeilen.
  • 333v-337r (337v-346v leer): Schriftraum 16 x 10,5 cm; 27-28 Zeilen.
Writing and hands:
  • 1r-322v (ar-gv leer): Semihybrida zweier französischer Hände (Wechsel auf Bl. 50v oben) aus der 2. Hälfte des 15. Jahrhunderts.
  • 323r-330v: Semihybrida, 2. Hälfte des 15. Jahrhunderts.
  • 331r-333r: Hybrida mit humanistischen Elementen, geschrieben von Johannes Heynlin (Schriftvergleich).
  • 333v-337r (337v-346v leer): Cursiva, 2. Hälfte des 15. Jahrhunderts.
Decoration:
  • 1r-322v (ar-gv leer): Rubriziert; rote Titel und Seitentitel (Nummern der Sermones); Lombarden abwechselnd rot und grün (eine einzige blaue auf 2r). Seiteninitialen teilweise mit filigraner Verzierung.
  • 323r-330v: Rubriziert.
  • 331r-333r: Rubriziert, roter Titel.
Additions: 1r-322v (ar-gv leer): Hinweise am Blattrand von Johannes Heynlin de Lapide, von ihm auch die Titel, der Zusatz auf Bl. 322v sowie gelbe Strichelung auf 2r.
323r-330v: Auf 323v und 324r am unteren Rand Zusatz von Johannes Loy Spilmann; 329v unten bis 330v Zusätze von Johannes Heynlin.
Binding: Einband des 15. Jahrhunderts: braunes Leder mit Streicheisenlinien und Einzelstempeln (wohl nicht baslerisch); Rücken repariert 1950. Je 5 kleine Messingbuckel (auf dem Vorderdeckel fehlt einer davon), äussere Ecken und rückenseitige Kanten mit Messingblech beschlagen. Spiegelblätter aus Pergament; die Nägel der Buckel auf den Spiegeln mit herzförmig ausgeschnittenen Pergamentstücken überklebt. Schnitt gelb, vorn rote Ledersignakeln. Zwei Schliessen fehlen; altes Pergament-Titelschild aus der Kartause auf dem Rücken.
Accompanying materials:

Gepresste Blume, urspründlich eingelegt Bl. 114 und 115, separiert und als Beilage verpackt 2019.

Main language: Lateinisch
Contents:
  • ar Titel, alte Signatur, Besitzeintrag Ti. Sermones de tempore et sanctis Parisienses. D liiii. …–… Et continet sermones notabiles de tempore et sanctis cuiusdam doctoris Parisiensis. Et in fine ponitur tabula
  • av-1v leer
    1v Altreparatur (aufgeklebte Papierstreifen)
  • 2r-225r Guilelmus de Malliaco: Sermones de tempore >Incipiunt sermones de tempore per anni circulum. Dominica prima adventus domini. Sermo primus< Abiciamus opera tenebrarum et induamur arma lucis sicut in die honeste ambulemus Ro 13 f [Rom. 13,12]. Quoniam in presenti tempore recitat nobis mater ecclesia adventum filii dei …–… require sermonem in dominica in media XLa accepit Ihesus panes etc.
    Schneyer, Bd. 2, S. 483ff. Nr. 1-3.5-8.11.10.13-21.23-27.30-32.34.33.36-39.41.40.42-54.56-58.62-72.74-82 (diese HS genannt)
    Käppeli, Scriptores 2, S. 119f. Nr. 1580 (diese HS genannt).
  • 225r-299r Guilelmus de Malliaco: Sermones de tempore ab Andrea ad annuntiationem dominicam >De sancto Andrea sermo LXIXus< Suspendium elegit anima mea. Iob 7º [Iob 7,15]. Vulgariter dicitur. Qui bien voit et mal prent …–… In hoc apparuit claritas
    Schneyer, Bd. 2, S. 489ff. Nr. 83-97.99-102.104.105 (diese HS genannt).
    Käppeli, Scriptores 2, S. 120f. Nr. 1581 (diese HS genannt).
  • 299r-300v Sermo de assumptione Mariae >De assumptione Marię. Ser. XC< Maria optimam partem elegit que non aufferetur ab ea Luc. 10 [Luc. 10,42]. Licet hoc de Magdalena dicatur nos tamen verius hoc ad matrem domini …–… que non aufferetur ab ea in eternum. Quod nobis prestare dignetur etc. Amen
  • 300v Sermo de forma ascendendi in caelum >De forma ascendendi in celum. XCI< Nemo ascendit in celum nisi qui de celo descendit filius hominis qui est in celo Io 3º [Ioh. 3,13]. In hoc datur nobis forma ascendendi in celum …–… quod tibi in monte monstratum est
  • 300v-301r Sermo ad cognoscendum an simus de caelo vel de mundo >Ad cognoscendum an simus de cęlo vel de mundo. XCII< Ego non sum de hoc mundo. Io 8 [Ioh. 8,23]. Nota quod nos debemus esse de celo non de mundo quia de celo …–… legem et mandatum etc.
  • 301v-303r Sermo de nativitate Mariae >De nativitate Marię. XCIII< Que est ista que progreditur quasi aurora consurgens etc. canticorum 6 [cant. 6,9]. Consuetudo est ut cum aliquis sapiens artifex …–… in parte electorum gaudere. Amen
  • 303r-303v Sermo de ascensione domini >De ascensione domini. Sermo XCIIII< Amice ascende superius Lu ix [Luc. 14,10]. Hoc dictum est illi qui novissimum locum elegerat …–… ascendentis ad Christum
  • 303v-308r Sermo de sancta Catharina >De sancta Katherina. Sermo XCV< Diffusa est gratia in labiis tuis etc. [ps. 44,3]. Potens est deus [II Cor. 9,8]. Quia secundum apostoli doctrinam …–… et bona glorie ad quem [sic] nos perducat. >Et sic est finis et isti sex sermones ultimi non aliis consimiles nec prout videntur eiusdem doctoris sunt<
  • 308r-314v Tabula in praecedentia Sequitur tabula ad inveniendum materias contentas in hiis sermonibus …–… non debet quis contradicere propter 4or
  • 315r-318v Sermo de laude Mariae virginis >Sermo de veneratione Marię< Benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus ventris tui [Luc. 1,42]. Preceptis salutaribus moniti et divina institucione formati …–… possidete regnum quod vobis etc.
  • 318v-322r Materiae sermonum de laude Mariae virginis >Nota de Maria quomodo omnes sanctos precellit et de corona 12 stellarum< Propter generale dominium et fastigium super omnia [320r ] magnanimitas credulitatis martirium cordis etc. >Quare beata virgo sit devote salutanda et laudanda libenter<. Sunt autem decem cause et raciones ex quibus patet quia beata virgo sit multum et devotissime salutanda [321v ] miraculose asserebant. >De nativitate domini<. Festum nativitatis domini potest dici festum Marie sicut festum incarnacionis dicitur festum Marie …–… videre Christum in gloria celesti etc.
  • 322v Johannes Chrysostomus: Sermo dominica in Quadragesima de fide Abraham (principium) >Ex sermone Iohannis Chrysostomi dominica in Quadragesima de fide Abraham et de imolatione Isaac< Fides est religionis sanctissime fundamentum …–… comparavit eadem etc.
    Druck: PL 95, 1210-1213 (im Homiliarium Pauli Diaconi)
  • 323r-329v Notata de religione Quicumque hanc regulam secuti fuerint pax super illos et misericordia [Gal. 6,16]. Ad Gallates 6º et ultimo loquitur Paulus de Christiana regula que et religio dicitur. Iacobi I Si quis putat se religiosum esse …–… et sic de aliis quousque dura moneta
  • 329v-330r Johannes Heynlin de Lapide: Notae de iustitia, luce, dignitate, false appetitis Cyprianus in libro de XII abusionibus XII ponit fructus iusticie …–… unite requiescit
  • 330v leer
  • 331r-333r Sermo de Christo in cruce pendente >Sermo de Christo in cruce pendente fidelem animam ad ipsius amorem exhortante< Vulnerasti cor meum soror mea sposa etc. Can. 4 [-cant. 4,9]. Hec possunt esse verba Christi in cruce pendentis et ad dilectam sponsam suam litteras amorosas dirigentis …–… Revertere igitur etc.
  • 333v-337r Sermo de domo dei Domus mea domus oracionis vocabitur [Is. 56,7 etc.] sunt verba domini salvatoris quibus tria facit que in eis clare nobis innuuntur. Primo vendicat sibi domum …–… consilio maturiore proficitur etc.
  • 337v-346v leer
Provenance of the manuscript: Aus der Kartause Basel, vorher im Besitz von Johannes Heynlin de Lapide. Auf Bl. ar Eintrag Liber Cartusiensium in Basilea proveniens a domino Johanne de Lapide confratre nostro mit alter Signatur D liiii, ein weiterer Besitzeintrag Cartusiensium in Basilea auf Bl. 337r, alles von der Hand Jakob Loubers.
Acquisition of the manuscript: Eigent.: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel
Bibliograph. Nachweise
  • Steinmann, Martin. - Ungedruckte Beschreibung
Literatur
  • Scarpatetti, Beat Matthias von. - Art. Heynlin, Johannes, de Lapide. In: Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfasserlexikon, 2. Aufl., Bd. 3. - Berlin; New York, 1981, Sp. 1213-1219, hier Sp. 1216
  • Bataillon, Louis-Jacques J./Bériou, Nicole. - G. de Mailly de l'ordre des frères prêcheurs. In: Archivum fratrum Praedicatorum ; 61 (1991), S. 5-88, hier S. 62. (betr. 2r-225r)
Online