Curtius Rufus, Quintus (S. I/II)
Un des plus anciens et importants manuscrits de l'Histoire d'Alexandre de Quinte-Curce, probablement copié à l'initiative de Loup de Ferrières dans l'abbaye éponyme. Le cahier relié au début du volume contient une collection d'extraits de lettres papales pseudo-isidoriennes (= Fausses décrétales), qui n'a été transmise qu'ici. Elle dépasse en taille la collection apparentée d'Hincmar de Laon et provient très probablement de l'« invention légale » commune qu'on pensait perdue. Les derniers folios du manuscrit contiennent un index géographique de l'administration romaine tardive et des notes sur la ville de Rome. Le volume entra en possession de Pierre Daniel qui l'annota en détail ; en 1632, le manuscrit arriva à Berne avec la collection de Jacques Bongars.
En ligne depuis: 08.10.2020
- Curtius Rufus, Quintus: Falsche Dekretale; Curtius Rufus: Historia Alexandri; Notitia provinciarum Galliae; Laterculus provinciarum; Notitia locorum urbis Romae; Auszüge aus Curtius Rufus. Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Historia Alexandri Magni, lib. III–X. (9–147) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Historia Alexandri Magni, lib. III–X. (9ra–144rb) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber III. (9ra–21vb)
Incipit: Quinti Curtii Rufi de gestis Alexandri magni regis Macedonum liber II incipit. (von jüngerer Hand des 12/13. Jh.) Inter haec Alexander, ad conducendum ex Peloponeso militem
Explicit: maiestatis suae exsolvisse (corr.: exolevisse) cernebat. Q. Curti Rufi historiarum Alexandri magni Macedonis liber III explicit.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber IV. (21vb–46va)
Incipit: Incipit IIII feliciter. (22ra) Dareus, tanti modo exercitus rex
Explicit: rege fuisse dignissimos. Q. Curtii Rufi historiarum Alexandri magni Macedonis liber IIII explicitus.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber V. (46va–62ra)
Incipit: Incipit quintus feliciter. Quae interim ductu imperioque Alexandri
Explicit: potius quam abacta esse, semivivi (am Rand: hinc desunt plura).
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber VI. (62ra–78rb)
Incipit: pugnae discrimen inmisit, obtruncatisque
Explicit: Phylotas amicorum misericordiam meruit. Q. Curti Rufi historiarum Alexandri magni Macedonis liber VI explicit.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber VII. (78rb–95va)
Incipit: Incipit VII feliciter. (78va) Phylotan sicut recentibus sceleris eius vestigiis
Explicit: tutela relictus. Q. Curti Rufi historiarum Alexandri magni Macedonis liber VII explicitus.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber VIII. (95va–115rb)
Incipit: Incipit VIII feliciter. Alexander maiore fama quam gloria
Explicit: quos ipse vicisset. Q. Curti Rufi historiarum Alexandri magni Macedonis liber VIII explicit.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber IX. (115rb–130va)
Incipit: Incipit VIIII feliciter. Alexander tam memorabili victoria laetus
Explicit: nec crudelitati luxuria obstat. Q. Curti Rufi liber VIIII explicit.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Liber X. (130va–144ra)
Incipit: Incipit X feliciter. Isdem fere diebus, Eleander et Sitalces qui sub eodem rege victuri sunt. [Lücke zwischen f. 134va und 137ra] Quousque, inquit, animo tuo
Explicit: omnisque memoriae ac nomini honos habetur. Q. Curti Rufi historiarum Alexandri magni Macedonis liber X explicitus feliciter.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Notitia provinciarum Galliae; Laterculus provinciarum; Notitia locorum urbis Romae. (144rb) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Notitia provinciarum Galliae. (144va–145va)
Incipit: Adnotatio provinciarum atque urbium Gallicanarum cum privilegiis suis. Provincia Lugdunensis prima
Explicit: civitas Vinsitiensium. Sunt simul in provinciis XVII, civitates CXV.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Laterculus provinciarum (ohne die gallischen Provinzen). (145va–146rb)
Incipit: Nomina omnium provinciarum. In Italia provinciae XVII. Campania in qua est Capua
Explicit: In Brittanniis provinciae numero V Valentina. Summa provinciarum numero CXI.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Notitia locorum urbis Romae. (146rb–c)
Incipit: Notitia locorum urbis Romae. Viae numero XXX. Traiana Montes VII. Celius Terme XI. Titiane Aquae. Traiana
Explicit: Alexandrina.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Beschreibung der Wahrzeichen Roms; Auszüge aus Curtius Rufus in Tironischen Noten; Sententiae. (146rb–c) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Beschreibung der Wahrzeichen Roms. (146v)
Incipit: Rome. Circus magnus capit loca CCCCLXXXV mil.
Explicit: Colossus ab Amphyteatro habet in altum pedes CVI et S, in capite radios numero VII, qui singuli habent pedes XXII et S.
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Sententiae (146v–147r)
Incipit: Haud sane temporum homo Ubi intravit animos pavor Perpetuum malum regnum Perfidia nullis meritis mitigari potest Nichil valet regum potestas (147r) Omnibus in rebus sermonum purpura regnat
Trouvé dans:
Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Auszüge aus Curtius Rufus in Tironischen Noten. (147r) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus (Auteur) Trouvé dans: Description standard
- Bongars, Jacques (Possesseur précédent) | Curtius Rufus, Quintus (Auteur) | Daniel, Pierre (Annotateur) | Daniel, Pierre (Possesseur précédent) | Gravisset, Jakob von (Possesseur précédent) | Hortin, Samuel (Bibliothécaire) | Lindt, Johann (Restaurateur) | Lupus, Ferrariensis (Annotateur) Trouvé dans: Description standard
La traduction française de l'Histoire d'Alexandre, destinée au futur Charles le Téméraire, a été commandée à Vasque de Lucene, « Portugalois » attaché au service de l'Infante Isabelle, épouse de Philippe le Bon. Le recours à Quinte-Curce, complété par les textes de Plutarque, Valère-Maxime, Aulu-Gelle ou Justin, permet à l'auteur de débarrasser le conquérant macédonien des légendes héritées de la tradition médiévale. Miroir des princes offrant le héros antique en modèle, il s'inscrit dans le mouvement humaniste qui se développe autour des ducs de Bourgogne à la fin du Moyen-âge. Le CB 53 a été copié en Bourgogne, précisément, quelques années seulement après la composition du texte, il est orné de miniatures réalisées dans le cercle du maître de Marguerite d'York (ca 1470-1475).
En ligne depuis: 21.12.2009
- Curtius Rufus, Quintus: Quinte-Curce, Faits et gestes du grand Alexandre Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Faits et gestes du Grand Alexandre (Ff. 1-168d) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Vie d'Alexandre (Ff. 1-168d) Trouvé dans: Description standard
- Bodmer, Martin (Possesseur précédent) | Curtius Rufus, Quintus (Auteur) | Lucena, Vasco de (Traducteur) | Plutarchus (Auteur) Trouvé dans: Description standard
Vasque de Lucène traduisit en français l'Histoire d'Alexandre de Quinte-Curce à la demande d'Isabelle de Portugal, épouse de Philippe le Bon, duc de Bourgogne. Il compléta le texte lacunaire de l'écrivain romain en puisant principalement dans les textes de Plutarque et de Justin. Achevée en 1468, cette traduction, qui présente un Alexandre conquérant, dépouillé des légendes héritées de la littérature courtoise, est dédiée au fils d'Isabelle, Charles le Téméraire. L'exemplaire conservé à la Bibliothèque de Genève a été enluminé par un artiste flamand, le Maître d'Edouard IV, actif à Bruges à la fin du XVe siècle, et par une seconde main dont l'identité n'est pas clairement établie.
En ligne depuis: 23.09.2014
- Curtius Rufus, Quintus: Des fais du grant Alexandre par Quinte-Curce (Quintus Curtius Rufus, Historiae Alexandri Magni) (Ier siècle ap. J.-C.) Traduction française par Vasque de Lucène (1468), commanditée par Isabelle de Portugal (1397-1471) et dédiée à son fils Charles le Téméraire (1433-1477). L’exemplaire de dédicace est conservé à Paris (BnF, ms. fr. 22547). On recense 34 manuscrits de cette traduction (voir Scot McKendrick, 1996, p. 133). Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus (Auteur) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus (Auteur) | Guarinus, Veronensis (Traducteur) | Isabelle, Bourgogne, Duchesse (Commanditaire) | Lucena, Vasco de (Traducteur) | Lullin, Ami (Possesseur précédent) | Master of Edward IV (Enlumineur) | Petau, Alexandre (Possesseur précédent) | Plutarchus (Auteur) Trouvé dans: Description standard
- Curtius Rufus, Quintus: Le livre des fais du grant Alexandre, translate par Vasque de Lucene portugalois. Trouvé dans: Description additionnelle
- Curtius Rufus, Quintus (Auteur) | Guarinus, Veronensis (Traducteur) | Isabelle, Bourgogne, Duchesse (Commanditaire) | Lucena, Vasco de (Traducteur) | Lullin, Ami (Possesseur précédent) | Master of Edward IV (Enlumineur) | Petau, Alexandre (Possesseur précédent) | Plutarchus (Auteur) Trouvé dans: Description additionnelle