Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 34
P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 50-57.
Handschriftentitel: Sermones piae memoriae beati abbatis.
Entstehungszeit: Exaratus variis manibus saeculo XII.
Frühere Signatur:
Olim signatus 3/7.
Umfang:
Foliorum 184
Format: 288 : 216 mm.
Seiteneinrichtung:
Columnis binis.
Schrift und Hände: Exaratus variis manibus.
Buchschmuck: Bene rubricatus, sed litterae initiales haud magni sunt momenti.
Spätere Ergänzungen:
Fol. 183.
De antiphonis maioribus pauca adiecit manus s. XIV.
Ante adventum filii dei in carnem eramus ignorantes sive caeci -
salvator earum, veni ad salvandum nos, domine deus noster.
Inhaltsangabe:
Sermones piae memoriae beati abbatis. Hos sermones pius pater Bernardus locutus est suis alumpnis, sed eius notarius Godefridus suo stilo studuit propagare.
Haec sunt initia:
Haec sunt initia:
-
Fol. 1'.
Hodie frs. celebramus adventus initium, cuius …
P. L. 183, 35-40. -
Fol. 4'.
>In adventu domini.<
(rubr.)
In adventu domini, quem hodie celebramus …
P. L. 183, 43-47. -
Fol. 7.
>Sermo in ieiuniis quatuor temporum ante natale domini.<
(rubr.)
Audivimus suadentem regi Achaz lsaiam …
P. L. 183, 40-43, -
Fol. 8.
>Sermo in vigilia s. Andreae apost.<
(rubr.)
Sanctorum festa praecipua patrum sanxit …
P. L. 183, 501-504. -
Fol. 9'.
>In festivitate s. Andreae apost.<
(rubr.)
Hodie celebrantes gloriosum beati Andreae …
P. L. 183, 503-509. -
Fol. 12'.
>Sermo de nativitate domini.<
(rubr.)
Agnoscite, dilectissimi, quanta sit hodierna …
P. L. 183, 126-127. -
Fol. 13.
>Sermo de nativitate domini.<
(rubr.)
Sonuit vox laetitiae in terra nostra, vox exultationis …
P. L. 183, 87-90. -
Fol. 15.
>Item sermo de natal. dom.<
(rubr.)
Magna opera domini ait propheta David. Magna …
P. L. 183, 119-122. -
Fol. 16'.
>Sermo in purificatione b. Mariae.<
(rubr.)
Purificationem beatae Mariae virginis hodie celebramus …
P. L. 183, 369-372. -
Fol. 17'.
>Sermo de quadragesima.<
(rubr.)
Rogo vos, dilectissimi, tota devotione suscipite …
P. L. 183, 173-176. -
Fol. 18'.
>Item sermo in quadragesima.<
(rubr.)
Quia ieiunii quadragesimalis tempus advenit …
P. L. 183, 176-178. -
Fol. 19'.
>Sermo in annuntiatione b. Mariae.<
(rubr.)
Considerate frs. in solemnitate hodierna dominicae …
P. L. 183, 390-392. -
Fol. 21.
>Sermo de cogitationibus luteis, limosis et obscoenis.<
(rubr.)
Admonet nos beatus Benedictus, frs., sollicitos. …
P. L. 183, 623-624. -
Fol. 22.
>De quatuor generibus orandi.<
(rubr.)
Quatuor mihi videntur orandi modos exprimere …
P. L. 183, 605-609. -
Fol. 24.
>De septem misericordiis.<
(rubr.)
Misericordias domini
etc.
Quid enim mihi insipiens …
P. L. 183, 339-341. -
Fol. 25.
>Unde supra septem panum fragmenta recolligens.<
(rubr.)
Scitis quid fecerim vobis septem hodie mensas …
P. L. 183, 341-344. -
Fol. 27.
>Sermo in fest. omnium Sanctorum.<
(rubr.)
Festivitas Sanctorum omnium hodie celebratur …
P. L. 183, 453-462. - Fol. 32. >Item de eadem solempnitate.< (rubr.) Video vos cum multa aviditate ad audiendum …
-
Fol. 36.
>Sermo in dedicatione templi.<
(rubr.)
Festivitas hodierna, frs., tanto nobis debet esse …
P. L. 183, 517-526. -
Fol. 40.
>De diversis affectionibus animae et diversis nominibus secundum eas.<
(rubr.)
Quod diversis nominibus deum, nunc quidem …
P. L. 183, 561-565. -
Fol. 42'.
>De verbis apostoli: Invisibilia dei<
etc. (rubr.)
Invisibilia dei, apostolo teste, a creatura mundi …
P. L. 183, 565-567. -
Fol. 43'.
>De vita et quinque sensibus animae.<
(rubr.)
Magna est, dico vobis, carissimi, et nimium …
P. L. 183, 567-569. -
Fol. 44'.
>Contra pessimum vitium ingratitudinis.<
(rubr.)
Magna est super nos, dilectissimi, magna valde misericordia …
P. L. 183, 612-616. -
Fol. 47.
>De verbis prophetae: Super custodiam<
etc. (rubr.)
Praedicante aliquando salvatore et sub mysterio …
P. L. 183, 554-556. Multis lectionibus variantibus. -
Fol. 48'.
>De David et Golia et quinque lapidibus<
(rubr.)
Audivimus ex libro regum Goliam, virum …
P. L. 183, 333-338. -
Fol. 50.
>Ad abbates venientes ad capitulum.<
(rubr.)
Hoc mare magnum, in quo utique certum est …
P. L. 183, 634-637. -
Fol. 52.
>De verbis apostoli: Scimus quoniam diligentibus<
etc. (rubr.)
Pauperes quidem videmur et sumus, tamen …
P. L. 183, 644-645. -
Fol. 52'.
>In labore messium.<
(rubr.)
Labor iste, frs. exilii et paupertatis nostrae …
P. L. 183, 645-647. -
Fol. 53'.
>De altitudine et bassitudine cordis.<
(rubr.)
De eo quod nuperrime dictum est, sursum alios …
P. L. 183, 637-639. -
Fol. 54'.
>De triplici modo orationis.<
(rubr.)
Caritas, qua pro vobis sollicitus sum, frs. …
P. L. 183, 178-181. -
Fol. 56'.
>De carne et cute et ossibus animarum.<
(rubr.)
Beatus David in psalmo tricesimo tertio …
P. L. 183, 556-558. -
Fol. 57'.
>De eo quod scriptum est: Mel invenisti<
(rubr.)
Potest non incongrue hoc loco …
P. L. 183, 700-701. -
Eodem folio.
>De triplici gloria.<
(rubr.)
Qui gloriatur
etc.
Noverat apostolus gloriam …
P. L. 183, 558-561. -
Fol. 59.
>Quomodo sapientia vincit malitiam.<
(rubr.)
Sapientia vincit malitiam, Christus diabolum …
P. L. 183, 574-577. -
Fol. 59'.
>De eo quod scriptum est: Sive ad austrum<
etc. (rubr.)
Austri calor et lenitas …
P. L. 183, 702. - Fol. 60. >De ratione et voluntate pro corpore litigantibus.< (rubr.) Disponit ratio castigare corpus in poenitentia …
- Fol. 60'. >De laqueo venantium.< (rubr.) Laqueus venantium, teste apostolo, divitiae …
-
Eodem folio.
>De his qui peccant in spe confessionis extremae.<
(rubr.)
Multiplicatae sunt
etc.
Ut quid dissimulant …
P. L. 183, 696. -
Fol. 61.
>De eo quod scriptum est: De stercoribus boum<
etc. (rubr.)
Boves sunt qui in opere dei strenue exercentur …
P. L. 183, 749. 7. - Eodem folio. >De exercitio humilitatis.< (rubr.) Ad exercitium humilitatis quinque prodesse possunt …
-
Fol. 61'.
>De eo quod scriptum est: Hi sequuntur.<
(rubr.)
Hi sequuntur agnum quocunque ierit, qui sequuntur …
-
Eodem folio.
>De versu psalmi: Dixit insipiens in corde suo<
etc. (rubr.)
Deus licet unus sit …
P. L. 183, 695. -
Eodem folio.
>De triplici mandato caritatis.<
(rubr.)
Nolite diligere
etc.
Quid ergo? Numquid aliqua sunt …
P. L. 183, 620-622. -
Fol. 63.
>De eo quod scriptum est: Omnia in pondere<
etc. (rubr.)
Ad differentiam ipsius divinae …
P. L. 183, 702-703. -
Fol. 63'.
>De versu psalmi: Qui habitat<
etc. (rubr.)
Considero laborem vestrum, frs. non sine multo …
P. L. 183, 185-189. -
Fol. 65.
>De secundo versu. Dicet domino: Susceptor meus es<
etc. (rubr.)
Dicet in gratiarum actione …
P. L. 183, 189-190. -
Fol. 66.
>De tertio versu: Quoniam ipse<
etc. (rubr.)
Ego utique, frs. in hoc verbo …
P. L. 183, 190-193. -
Fol. 67'.
>De quarto versu: Scapulis suis<
etc. (rubr.)
Confitenti humiliter et devote …
P. L. 183, 193-195. -
Fol. 68'.
>De prima parte versus quinti: Scuto circumdabit<
etc. (rubr.)
Vigilate et orate
etc.
Et quis hoc dixerit …
P. L. 183, 195-197. -
Fol. 69.
>De nocturno timore.<
(rubr.)
Solet in divinis scripturis adversitas designari …
P. L. 183, 197-200. -
Fol. 71.
>De septimo versu psalmi: Qui habitat<
etc. (rubr.)
In spe vivimus, frs. nec deficiamus in tribulatione …
P. L. 183, 200-209. -
Fol. 76.
>De octavo versu eiusdem psalmi.<
(rubr.)
Brevius quidem vobis aliquando, dilectissimi, loqueremur …
P. L. 183, 210-216. -
Fol. 80.
>De nono versu ejusdem psalmi.<
(rubr.)
Etiam hodie, frs. aliquid audiamus de promissione …
P. L. 183, 216-221. -
Fol. 82'.
>De decimo versu ejusdem psalmi.<
(rubr.)
Nec nostra est nec nova vobis, sed nota omnino …
P. L. 183, 221-224. -
Fol. 84'.
>De eo quod scriptum est: Fili memorare<
etc. (rubr.)
Recole primordia, attende media …
P. L. 183, 571-573. -
Fol. 86.
>De tribus misericordiis et quatuor miserationibus.<
(rubr.)
Miserere mei deus
etc.
Sicut sunt peccata minima …
P. L. 183, 573-574. -
Fol. 86'.
>De lectione evangelica: Maria Magdalena<
etc. (rubr.)
Accepimus ab apostolo, habitare Christum …
P. L. 183, 283-288. -
Fol. 89'.
>Quomodo voluntas nostra voluntati divinae<
(rubr.)
Audistis, frs. modo in regula lectionem …
P. L. 183, 609-612. -
Fol. 90'.
>Quod quatuor sint, quae debemus solvere deo.<
(rubr.)
In via estis, frs. quae ducit ad vitam, in via …
P. L. 183, 595-600. -
Fol. 93.
>De eo quod scriptum est: Immisit dominus soporem<
etc. (rubr.)
Immisit et in seipsum …
P. L. 183, 166-168. -
Fol. 94.
>De eo quod scriptum est: Justum deduxit<
etc. (rubr.)
Est justus qui in principio …
P. L. 183, 594-595. -
Fol. 95.
>De tribus quibus reconciliari debemus.<
(rubr.)
Tres sunt quibus reconciliari debemus: homines …
P. L. 183, 702. 17 -
Eodem folio.
>De quatuor generibus hominum possidentium regnum dei.<
(rubr.)
Quatuor sunt genera hominum regnum …
P. L. 183, 726. - Fol. 95'. >De quatuor quae conferunt veram humilitatem.< (rubr.) Quatuor sunt quae conferunt veram humilitatem …
-
Eodem folio.
>De tribus iudiciis et de tribus partibus custodiendis.<
(rubr.)
Sic nos existimet homo
etc.
Minister Christi sic debet …
P. L. 183, 624-626. -
Fol. 96'.
>De forma pastoris et forma gregis.<
(rubr.)
Quantum distat inter pastorem et gregem, tantum …
P. L. 183, 726-727. - Eodem folio. >De triplici misericordia dei et quatuor miserationibus.< (rubr.) Miserere mei deus etc. Triplex est divina misericordia …
-
Fol. 97.
>De tribus osculis.<
(rubr.)
Osculetur me
etc.
Tria sunt oscula. Primum pedum …
P. L. 183, 703-706. -
Fol. 98'.
>De quatuor modis quibus operatur deus in nobis.<
(rubr.)
Sicut de Christo duo sunt, unum nobis …
P. L. 183, 706-707. -
Fol. 99.
>De quatuor modis dilectionis.<
(rubr.)
Duo sunt amores, carnalis et spiritualis, ex quibus …
P. L. 183, 727. -
Eodem folio.
>De tribus panibus.<
(rubr.)
Veniens ad nos de via noster amicus, i. e. quilibet …
P. L. 183, 682-683. -
Fol. 99'.
>De triplici pace et quadro lapide.<
(rubr.)
Factus est in pace locus ejus. Est pax ficta, ut in Juda …
P. L. 183, 725-726. -
Fol. 100.
>De triplici morte Sanctorum.<
(rubr.)
Pretiosam in conspectu domini mortem sanctorum eius facit …
P. L. 183, 686-687. -
Eodem folio.
>De trinitate hominis<
etc. (rubr.)
Beata illa et sempiterna trinitas, pater et filius …
P. L. 183, 667-669. -
Fol. 101'.
>De triplici casu hominis et triplici reditu eius.<
(rubr.)
Est ad deum quidam redeundi modus …
P. L. 183, 727-728. -
Fol. 102.
>De quatuor fontibus salvatoris.<
(rubr.)
Haurietis aquas
etc.
Pro paradiso quem perdidimus …
P. L. 183, 719-723. -
Fol. 104.
>De septem donis spiritus sancti et evangelicis beatitudinibus.<
(rubr.)
Prima gratia est timor dei …
P. L. 183, 1113-1118. -
Fol. 105'.
>De osculo spiritus sancti.<
(rubr.)
Osculetur me osculo
etc.
Os patris intelligitur filius …
P. L. 183, 707. -
Fol. 106.
>De tribus osculis.<
(rubr.)
Osculetur me osculo
etc.
Tria sunt oscula …
P. L. 183, 749. 8. -
Eodem folio.
>De duobus uberibus sponsae et tribus unguentis.<
(rubr.)
Duo sunt ubera sponsae, congratulatio …
P. L. 183, 749. 9. -
Fol. 106'.
>De duobus pedibus domini et tribus unguentis.<
(rubr.)
Duo sunt pedes dei, misericordia et iudicium …
P. L. 183, 708-710. -
Fol. 108.
>De quatuor profectibus electorum.<
(rubr.)
Quatuor gradibus distinguitur omnis electorum …
P. L. 183, 728-730. -
Fol. 109.
>De tribus locis et tribus testimoniis.<
(rubr.)
Tria Ioca sunt
etc.
Tres sunt qui testimonium …
P. L. 183, 747. 1. - Eodem folio. >De septem donis spiritus sancti quomodo expugnant septem vitia.< (rubr.) Septem vitia sunt quae septem dona …
-
Eodem folio.
>De cantico Ezechiae: Ego dixi<
etc. (rubr.)
Viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt …
P. L. 183, 546-551. -
Fol. 112.
Erant ibi positae
etc.
Intelligamus has sex hydrias …
P. L. 183, 677-680. -
Fol. 114.
>De primo psalmo: Beatus vir<
etc. (rubr.)
Pii sunt qui in deum credunt …
P. L. 183, 692-695. -
Fol. 115'.
>De versu psalmi: Corrupti sunt<
etc. (rubr.)
Habet anima corruptionem …
P. L. 183, 695-696. -
Eodem folio.
>De pessima morte malorum<
etc. (rubr.)
Mors peccatorum pessima. Mala in amissione …
P. L. 183, 749. 6. -
Fol. 116.
>De eo quod scriptum est: Revertere<
etc. (rubr.)
Revertere primo ab inepta laetitia …
P. L. 183, 749. 10. -
Eodem folio.
Emissiones tuae paradisus. Vox illius coelestis …
P. L. 183, 710-714. -
Fol. 118.
Nemo ascendit
etc.
Dominus et salvator noster J. Chr. volens …
P. L. 183, 683-685. -
Fol. 119.
Populus quem non
etc.
Non esset magnae …
P. L. 183, 697-698. -
Fol. 119'.
Veni in hortum
etc.
Alibi dicitur: Introduxit …
P. L. 183, 714-715. -
Fol. 120.
Qui mihi ministrat
etc.
Quidam sunt qui non …
P. L. 183, 685-686. -
Fol. 120'.
Quatuor sunt quae impediunt confessionem …
P. L. 183, 730-731. -
Fol. 121.
Duo sunt in quibus consistit nostra salus …
P. L. 183, 731-732. -
Fol. 121'.
Ecce vicit
etc.
Septem signacula sunt temporalis …
P. L. 183, 680-681. -
Eodem folio.
Quid est autem quod post mortem ejus …
P. L. 183, 681-682. -
Fol. 122.
Quis ascendet
etc.
Ascendit quidem semel …
P. L. 183, 685. -
Fol. 122'.
De spiritu sancto testatur scriptura, quia …
P. L. 183, 748. 2. -
Eodem folio.
Intravit Jesus
etc.
Quod dominus ac salvator …
P. L. 183, 1001-1010. -
Fol. 126'.
Ave Maria gratia plena. Bene plena, quia …
P. L. 183, 670-671. -
Fol. 127.
Pastorum est vigilare supra gregem ad tria necessaria …
P. L. 183, 750. 11. -
Eodem folio.
Qui vult venire post me, per me, ad me …
P. L. 183, 686. -
Eodem folio.
Intravit Jhesus
etc.
Castellum ubi Jhesus …
P. L. 183, 671. - Fol. 127'. Sapientia vincit etc. A summo coelo fortiter …
-
Eodem folio.
Dies diei eructat
etc.
Dies diei, angelus virgini …
P. L. 183, 671-672. -
Fol. 128.
Egredimini filiae
etc.
Non dicit ecclesiastem …
P. L. 183, 672-673. -
Fol. 129.
Ecce quam bonum
etc.
Est unitas naturalis …
P. L. 183, 698-699 -
Eodem folio.
Pretiosa in conspectu
etc.
Tria sunt quae …
P. L. 183, 687. (Serm. LXIV. 2.) -
Fol. 129'.
Omni custodia
etc.
Duobus autem modis vita …
P. L. 183, 699-700. -
Fol. 130.
Duas ad intelligendum se condidit universitatis auctor …
P. L. 183, 750. 12. -
Eodem folio.
Duo loca sunt animae rationalis: inferior …
P. L. 183, 701-702. -
Fol. 130'.
Tres sunt status animae: in corpore, posito …
P. L. 183, 732-733. -
Fol. 131.
Sicut portavimus
etc.
Duo homines sunt, vetus …
P. L. 183, 690-691. - Eodem folio. Scuto circumdabit etc. Contra omnia iacula temptatoris …
- Fol. 132. Triplici morbo laborat genus humanum, principio …
-
Eodem folio.
Sicut aeger ad medicum, sic debet esse
etc.
…
P. L. 183, 733-734. -
Fol. 132'.
Eodem ordine quo processit culpa, subsecuta …
P. L. 183, 688-689. -
Fol. 133'.
Et vocabitur
etc.
Admirabilis est in nativitate …
P. L. 183, 676- 677. -
Fol. 134.
Quid est quod dicimus b. Mariam purificari …
P. L. 183, 673-674. -
Eodem folio.
Sapientia aedificavit
etc.
Cum multis modis …
P. L. 183, 674-676. -
Fol. 135.
>De duplici baptismo.<
(rubr.)
Scitis frs. firmissime enim tenetis catholicam …
P. L. 183, 569-571. -
Fol. 135'.
>De eo quod scriptum est: In sex tribulationibus<
etc. (rubr.)
Dignum valde est et omnino exigit ratio …
P. L. 183, 616-620. -
Fol. 137'.
>Sermo in adventu domini.<
(rubr.)
Nolo vos, frs. non ignorare tempus visitationis …
P. L. 183, 52-54. -
Fol. 139.
>De triplici utilitate adventus domini.<
(rubr.)
Si devote celebramus adventum domini, id …
P. L. 183, 54-56. -
Fol. 139'.
>Sermo in vigilia natalis dn̄i de vitiis et gloria. <
(rubr.)
Hodiernum quidem sermonem ordinis nostri …
P. L. 183, 100-105. -
Fol. 142.
>In natali domini de fontibus salvatoris.<
(rubr.)
Grandis quidem est, dilectissimi, hodierna …
P. L. 183, 115-119. -
Fol. 144.
>Sermo in epiphania domini de evangelica lectione.<
(rubr.)
Necessarium nobis videtur, frs. secundum …
P. L. 183, 149-152. -
Fol. 146.
>Sermo de mutatione aquae in vinum.<
(rubr.)
In operibus domini, frs. et minus capaces …
P. L. 183, 157-162. (tom. 182.) -
Fol. 148.
>Sermo in septuagesima.<
(rubr.)
Magna mihi consolatio est, frs. mei, in verbo …
P. L. 183, 161 et 162; 183, 163-166. -
Fol. 149'.
>In nativitate B. M. V. de aquaeductu.<
(rubr.)
Fecundae virginitatis amplectitur coelum …
P. L. 183, 437-448. -
Fol. 154'.
>De murmure.<
(rubr.)
Ante omnia ut sine murmuratione sint fratres …
P. L. 183, 751. 16. -
Eodem folio.
>De consideratione sui.<
(rubr.)
Spectaculum facti
etc.
Ita plane et malis …
P. L. 183, 691. -
Eodem folio.
>Sermo in dedicatione ecclesiae, de triplici mansione.<
(rubr.)
Votivis laudibus celebramus hanc diem …
P. L. 183, 526-529. -
Fol. 156'.
>De magnanimitate<
etc. (rubr.)
Triplicem nobis in ecclesia primitiva virtutem …
P. L. 183, 665-666. -
Fol. 157.
>In vigilia natalis domini<
etc. (rubr.)
Hodie scietis
etc.
Quique terrigenae et filii hominum …
P. L. 183, 94-100. -
Fol. 160.
>In vigilia natalis domini<
etc. (rubr.)
Sanctificamini
etc.
Celebraturi dominicae …
P. L. 183, 105-109 -
Fol. 161'.
>Item in vigilia natalis domini<
etc. (rubr.)
Auditum audivimus plenum gratia, dignum …
P. L. 183, 109-116. -
Fol. 164'.
>In natale domini sermo de verbis apostoli.<
(rubr.)
Benedictus deus etc. Benedictus, qui propter nimiam …
P. L. 183, 127-130. -
Fol. 166.
>In natale ss. Innocentum de quatuor continuis solemn.<
(rubr.)
Benedictus qui venit
etc.
Deus dominus …
P. L. 183, 129-132. -
Fol. 167.
>In circumcisione domini de nominibus eius.<
(rubr.)
Postquam consummati etc. Ab initio deus modum …
P. L. 183, 135-137. -
Fol. 168.
In circumcisione nec nervus rumpitur, nec …
P. L. 183, 750. 14. -
Eodem folio.
Obtulerunt ei
etc.
Haec fortassis pro Ioco …
P. L. 183, 750. 15. -
Eodem folio.
Pars tua sumus, domine, quam tulisti …
P. L. 183, 750. 13. - Eodem folio. Caveamus, frs. ne vasorum interim vacuo splendore …
-
Fol. 168'.
>Sermo de passione domini feria quarta.<
(rubr.)
Vigilate animo, frs. ne infructuose pertranseant …
P. L. 183, 263-270. -
Fol. 172'.
>Sermo in festivo OO. Sanctorum<
etc. (rubr.)
Festiva nobis est dies haec et inter praecipuas …
P. L. 183, 475-482. -
Fol. 175'.
>In dedicatione ecclesiae<
etc. (rubr.)
Etiam hodie, frs. solemnitatem agimus …
P. L. 183, 529-535. -
Fol. 178'.
>Sermo de triplici genere bonorum.<
(rubr.)
Et propensius studium et cura vigilantior …
P. L. 183, 579-585. -
Fol. 180'.
>In obitu s. m. Humberti, primi Igniacensis abb.<
(rubr.)
Sicut hac nocte audistis, diI. Humbertus famulus …
P. L. 183, 513-518.