Manuscript Summary:Two bifolia from an Isidore manuscript that was probably produced in the Loire region. The fragment contains, among others, a carefully sketched wind rose as well as astronomical texts at the end that, in the context of the Aratea, are known as the “Scholia Bernensia”. It probably came to Bern in 1632 as part of the collection of Jacques Bongars.(mit)
Manuscript title: Isidorus: De natura rerum (Fragment); De signis coeli; Carmen Sisebuti.
Place of origin: Frankreich: Loiregegend (Bischoff).
Date of origin: 1. Hälfte 9. Jh. (Fontaine); 1. Drittel 9. Jh. (Bischoff); 10. Jh. (Hagen, Pellegrin).
Support: Pergament.
Extent:
2 Doppelblätter.
Format: 31 x 22 cm.
Foliation: Moderne Foliierung: 1–4.
Collation: II4[ev. innere Doppelblätter einer Lage]; keine Lagensignatur.
Condition: Gut.
Page layout:
Zweispaltig, Schriftspiegel 26 x 17,5–18 (8–8,5) cm, 44–45 Zeilen; Blindlinierung, Punktierung am äusseren Rand des Schriftspiegels.
Writing and hands:
Karolingische Minuskel, Zwischentitel in gemischter Maiuskel, Kapitelzählung in römischen Ziffern, z.T. verziert; zwei Schreiber (Wechsel f. 3vb).
Decoration:
Hellrote Zwischentitel, Initialen in Tinte mit roter Auszeichnung;
Additions: f. 1r oben Titelnotiz von der Hand Karl Ludwig v. Steigers (um 1850): Isidori fragmentum de meteorologia; kein Bibliothekstempel.
Binding:
Moderner Restaurierungseinband (1950er Jahre: im Typoskript von Pellegrin werden die Fragmente F 219.I–III noch als zusammengebunden erwähnt). Mit hellem Pergament überzogene Holzdeckel (31,5 x 22,5 cm); Buchblock auf 5 Bünde geheftet, keine Kapitalen. Rücken ohne Titel, mit Aufschrift Cod. 219 F II. Je 2 moderne Vorsatz- und Nachsatzblätter (f. I–II, III–IV).
Contents:
Isidorus: De natura rerum (Fragment); De signis coeli; Carmen Sisebuti.
1.
Isidorus: De natura rerum (Fragment).
Editionen:
Fontaine, Jacques: Isidore de Séville: Traité de la nature. Bordeaux 1960.
Becker, Gustav: Isidori Hispalensis De natura rerum liber. Berlin 1857.
PL 83: Migne, Jacques-Paul (Hg.): Sancti Isidori Hispalensis episcopi opera omnia, Romae anno Domini 1797 excusa, recensente Faustino Arevalo … Bd. 6. Paris 1862 [= Patrologiae cursus completus ... Series Latina Bd. 83].
(1ra–3vb )
Isidorus: De natura rerum, Cap. 29–47.
… culpam suam admonitus agnoscere mundus. XXX. De fulminibus. Aiunt naturalium scrutatores …–…
finem numquam est habiturus. Fontaine (1960), S. 281–325, Becker (1857), 55–78; PL 83, 1002A–1016C. Bemerkung zum Inhalt:
Die vermutlich interpolierten Kap. 44 (De nominibus maris et fluminum) und 48 (De partibus terrae) sind ausgelassen.
2.
De signis coeli [unvollständig].
Editionen:
Borst, Arno: Schriften zur Komputistik im Frankenreich von 721–818. 3 Bde. Hannover 2006.
Maass, Ernst: Commentariorum in Aratum reliquiae. Berlin 1898.
Breysig, Alfred: Germanici Caesaris Aratea cum scholiis. Berlin 1867.
PL 90: Migne, Jacques-Paul (Hg.): Venerabilis Bedae Anglosaxonis persbyteri opera omnia … Bd. 1. Paris 1850 [= Patrologiae cursus completus ... Series Latina Bd. 90].
(3vb)
De signis coeli [unvollständig]. Helix Arcturus maior. Habet autem in capite stellas obscuras VII …–…
Scorpio … super aculeum II. Sunt omnes XVII.
(4rb–vb )
Arcas qui et Bootis, custos Plaustri habet …–…
Canicula quae oritur post Orionem habet stellam splendidam in lingua I, quam Syrium et Canem [vocant] … Borst (2006), S. 1251–1259; Maass (1898), S. 582–590; Breysig (1867), S. 233–237 [z.T. in anderer Reihenfolge]; PL 90, 945B–948A. Bemerkung zum Inhalt:
Verfasser unklar: Manchmal Beda zugeschrieben aber auch im Umfeld der Aratea als Scholia Bernensia bekannt (vgl. dazu Bern, Burgerbibliothek, Cod. 88).
3.
Carmen Sisebuti.
Editionen:
Fontaine, Jacques: Isidore de Séville: Traité de la nature. Bordeaux 1960.
(4ra–b )
Carmen Sisebuti.Tu forte in luculentus vaga carmina gignis …–…
Luna meat fratrem rectis obiectibus argens. Fontaine (1960), S. 329–335; Riese (1906), Bd. I.2, S. 3–6 (Nr. 483).
Provenance of the manuscript: Vorbesitzer: Vermutlich Bongars, Jacques (1554–1612), jedoch ohne Namenszug und auch nicht im Katalog von Samuel Hortin nachzuweisen.
Acquisition of the manuscript: Durch die Schenkung von Jakob Graviseth 1632 in die Berner Bibliothek gelangt.
Kataloge:
In den handschriftlichen Bibliothekskatalogen von Hortin, Samuel: Clavis bibliothecae Bongarsianae MDCXXXIIII. Bern 1634 [= BBB Cod. A 5], Wild, Marquard: Catalogus Librorum Bibliothecae Civicae Bernensis MDCIIIC. Bern 1697 [= BBB Cod. A 4] und Engel, Samuel: Manuscripta A[nno] 1740. Bern 1740 [= BBB Mss.h.h.III.110] nicht erwähnt, ebenso nicht bei Sinner, Johann Rudolf: Catalogus codicum mss. bibliothecae Bernensis. Bern 1760–1772.
Steiger, Karl Ludwig v.: Nachtrag zum Handschriften-Catalog von J. R. Sinner Bern 1760–1772 ... vom 16. Wintermonat 1854 [BBB F 1170: hs. Liste, eingeheftet in Sinners Katalog, Bd. 3 am Schluss], S.1: 219b. [Secul.] X. Isidori episcopi Meteorologiae, fragmentum, 8 paginas continens, folio, Cod. membr.
Hagen, Hermann: Catalogus Codicum Bernensium. Bern 1875, S. 271.
Pellegrin, Élisabeth: Notices de manuscrits (contenant de textes classiques latins de la Bibliothèque de la Bourgeoisie de Berne). Bern, um 1960 [unpubliziertes Typoskript].
Homburger II (Typoskript, um 1960), S. 151.
Literatur zur Handschrift (Auswahl):
Beeson, Charles Henry: Isidor-Studien. München 1913, hier S. 68.
Bischoff, Bernhard: Katalog der festländischen Handschriften des neunten Jahrhunderts. Teil I: Aachen – Lambach. Wiesbaden 1998, hier S. 118 (Nr. 556).
Fontaine, Jacques: La diffusion de l’oeuvre d’Isidore de Séville dans les scriptoria helvétiques du haut moyen âge, in: Revue suisse d’histoire 12 (1962), S. 305–327, hier S. 309.