Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 25
©

Notes préparatoires, publiées ici à la demande de la Bibliotheca Bodmeriana. Notice complète parue dans : Patrick Andrist, Manuscrits grecs de la Fondation Martin Bodmer. Étude et catalogue scientifique, Catalogues Bodmer 8, Basel 2016, p. 69-81.

OverviewFacsimileShow XMLPrint description
Manuscript title: Tetraevangelium, cum catenis marginalibus et synaxario
Date of origin: S. X (fin)
Former shelfmark:
  • olim Phillipps 13975
  • olim Strangford 464
Support: Parchemin
Extent: (2) 196+23 bis (2)
Format: 319 x 248 mm
Page layout: (texte principal) 1 col. – Nombre variable de lignes. – (scholies) sur trois côtés. – Nombre variable de lignes.
Contents:
Novi Testamenti codex manuscriptus n. 556 apud C. R. Gregory, Textkritik … ; n. A213 (familia Ac) apud H. F. Von Soden, Die Schriften … .
  • 1. f. 1r-56r Evangelium secundum Matthaeum
    • (f. 1-56r) textus evangelii cum scholiis typi B (Petro Laodiceno saepe tributis ; CPG C.111-112).
      • (f. 1r) primum scholion – Inc. ἡ βίβλος τῆς γενέσεως ἐστὶ τοῦ γενομένου ἐκ σπέρματος Δαβὶδ κατὰ σάρκα - Des. τῆς τοῦ λόγου σαρκώσεως γέγονεν
        • Ed. G. Heinrichi, Des Petrus von Laodicea Erklärung des Matthäusevangeliums, Beiträge zur Gesch. und Erkl. des Neuen Test. 5, 1908, p. 1-2.
      • (f. 55v–56r) ultimum scholion – Inc. κατὰ τὸν Ἰωάννην τρίτον ὢφθη - Des. εἰ καὶ ἀπεῖναι πως δοκεῖ κατὰ σάρκα · μὴ γάρ μοι τὴν δυσκολίαν φησίν εἴπῃ τῶν πραγμάτων … καὶ οὕτως ἐγείρας αὐτῶν τὰ φρονήματα ἐξέπεμψεν - τέλος τοῦ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγελίου
        • Ed. Heinrichi, p. 343, 346, vide apparatum.
        • Nullum nomen vidi auctorum antiquorum.
      • (f. 56v) vacuum.
  • 2. f. 57r-90r Evangelium secundum Marcum
    • (f. 57r-v) index 48 capitum evangelii
      • Ed. H. F. Von Soden, Die Schriften … , p. 407-409.
    • (f. 58r) vacuum.
    • (f. 58v) imago picta Marci.
    • (f. 59r-90r) textus evangelii cum scholiis (e commentario Victori Antiocheno saepe tributo ; CPG C.125).
      • (f. 59r) hypothesis loco primi scholii posita – Inc. πολλῶν εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον … εἰς ἔντευξιν ταῖς Ἐκκλησίαις - Des. τῆς εἰς χριστὸν πίστεως λογὸν κατηχήσας ἐφώτισεν
        • Ed. C. F. Matthaei, Βίκτωρος πρεσβύτερος Ἀντιοχείας … ἐξήγησις εἰς τὸ κατὰ Μᾶρκον ἅγιον εὐαγγέλιον, 2 t., Moscou, 1775, p. 3-4 ;
        • etiam comparare potes cum J. A. Cramer, Catena graecorum patrum in Novum Testamentum, t. 1, Oxford, 1840, nov. typ. Hildesheim, 1967, p. 263-264.16 ;
        • etiam H. F. Von Soden, Die Schriften … , n. 93, p. 305.27.
      • (f. 59r) primum scholion – Inc. Μάρκος ὁ εὐαγγελιστὴς ἀπὸ τοῦ προφητικοῦ πνεύματος - Des. παρεῖναι ἐσήμαινε τὸ σωτηρίον τοῦ θεοῦ
        • Ed. Matthaei, p. 4-6 ;
        • etiam ed. S. Markfi, Codex graecus quattuor Evangeliorum e Bibliotheca Universitatis Pestinensis cum interpretatione Hungarica editus, Budapest, 1860, p. 125 ad vers. 1 et 3, cum multis lungisque variis lectionibus.
      • (f. 89v) ultimum scholion, sine num. sed a superiori scholio seiunctum – Inc. τιν῝ς μέν φασιν ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ - Des. ἀλλ᾿ ἡ μετάνοια πάλιν αὐτὸν προσελάβετο καὶ τοῖς ἀποστόις ἃ
        • Ed. Matthaei, p. 117.16-119 ;
        • etiam ed. Markfi, p. 201, cum variis lectionibus.
      Nullum nomen vidi auctorum antiquorum.
    • (f. 90v) vacuum.
  • 3. f. 91r-141v Evangelium secundum Lucam
    • (f. 91r-v) index 83 capitum euangelii
      • Ed. von Soden, p. 409-411.
    • (f. 92r) vacuum.
    • (f. 92v) imago picta Lucae.
    • (f. 93r-141v) textus evangelii cum scholiis typi C (Petro Laodiceno saepe tributis ; CPG C.132).
      • (f. 93r) primum scholion – Inc. ἐπειδὴ ὑπέρογκον ἦν τὸ ἐπιχείρημα … ἐν τῷ προοιμίῳ (= Origenes, Comm. in Lucam, CPG 1452, frag. 1.a, ed. M. Rauer, GCS Origenes 9/2, 1959, p. 227.1-2, réipr. SC 87, 1962, p. 464 = ed. Markfi, p. 201, ad vers. 1, lin. 1-3) - Tunc ὥσπερ δ῝ ἐν τῷ πάλαι λαῷ - Usque ad ἡ τοῦ θεοῦ ἐκκλησία ed. Markfi, lin. 4-21 ; id est finis primi scholii - Deinde οὐχ ἁπλῶς δ῝ ε῝ πεν πεπιστευμένων … πραγμάτων δ῝ ε῝ πεν … καὶ τὴν σάρκωσιν αὐτοῦ Origenes, frag. 1.bc, vide apparatum - Deinde εἰπὼν δ῝ περὶ τῶν πεπληροφορηένων … οὐ τίσιν τῶν εἰρημένων ἀλλἀ πᾶςιν - Deinde εἰκὸς δ῝ ὑπολαμβάνειν … ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ φιλεῖσθαι, θεόφιλοι ἐσμέν ed. Markfi, p. 201, schol. secundum ad vers. 3 pertinens
        • Cf. M. Rauer, Der dem … , p. 15.
        • De ceteris scholiis vide M. Rauer, Der dem … , p. 15-16.
      • (f. 141v) ultimum quod in codice manuscripto continetur scholion, ultimum et paenultimum scholium editionis a Reuss paratae comprehendit ( op. cit., p. 16) – Inc. τοῦτο ἐποίησε τῇ τεσσαρακοστῇ ἡμέρᾳ τῆς ἀναστάσεως αὐτοῦ … ἀποδοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ ed. Markfi, p. 318-319, ultimum schol. - Continuo subsequitur ἡ δ῝ ἐπαγγελία … δι᾽ οὗ ἔμελλον ἀλλοφώνοις καὶ ἀλλογώσσοις ἔθνεσι διαλέγεσθαι ed. Markfi, p. 318-319, paenultimum scholion.
      Nullum nomen vidi auctorum antiquorum.
    • (f. 142r) vacuum.
  • 4. f. 142v-183r Evangelium secundum Iohannem
    • (f. 142v) index 18 capitum evangelii
      • Ed. von Soden, op. cit., p. 411
      • Cf. infra tab. 6.
    • (f. 143r-183r) textus evangelii cum scholiis typi B (CPG C.141).
      • (f. 148r-v) primum scholion – Inc. οὗτος ὁ εὐαγγελιστὴς πατρίδος μ῝ν ἦν κώμης εὐτελοῦς καὶ χώρας φαυλοτέρας ἀτὸ Βηθσαιδᾶ … μετὰ τὸ συγγενέσθαι χριστῷ οἷα φθέγγεται
        • ed. Markfi, p. 321, cum multis variis lectionibus ;
        • cf. etiam Vindob. Theol. gr. 154, catalogue H. Hunger, Katalog der Griechischen Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek, Teil 3.2, Codices Theologici 101-200, Vienne, 1994, p. 217 ;
        • H. F. von Soden, op. cit., p. 306 n. 104
        - Sequuntur verba καὶ περὶ τινῶν διαλέγεται τὰ ἐν τοῖς ἀνθρώποις λέξεσι - Des. διὸ καὶ πολλὴν ἐπεδείξαντο τὴν ὁμόνοιαν quae in editionibus non repperi.
      • (f. 183r) paenultimum schol. – Inc. οὐχ ἁπλῶς ἁναμιμήσκει τῆς ἀνακλίσεως - Des. καὶ τὴν ἑαυτοῦ μαρτυρίαν εἰς μέσον φέρει
        • Cf. etiam tria ultima scholia in ed. Markfi, p. 438-439,
        • et paenultimum scholion in ed. Cramer, op. cit., t. 2, p. 411-412.
      • (f. 183r) ultimum scholion – Inc. ὑπερβολικῶς τοῦτό φησιν - Infra ἤτοι διὰ τοῦτο οὐκ ἐγράφη ἵνα μὴ ὑπερβῆ τὴν μνήμην τῶν ἀκουόντων
        • frag. 430 Theodori Heraclei commentariorum e catenis editorum, ed. J. Reuss, Johannes-Kommentare aus der griechischen Kirche … , Texte und Untersuchungen 89, 1966, p. 175-176
        - Deinde in alia textus columna ἄλλως τε δέ· πρσθήκην ἐστὶν τοῦτό φασιν· τεθεικότος μ῝ν αὐτὸ τινὸς - Des. καὶ μέρος τῆς τοῦ εὐαγγελίου γραφῆς γενόμενον διὰ πάτων τῶν εὐαγγελίων ὁ χρόνος καἰ ἡ συνήθεια φέρεσθαι παρεσκεύασεν. ἀμήν
        • cf. Vindob. Theol. gr. 154, cat. Hunger, op. cit., p. 217
        hoc scholion in editionibus non repperi.
      Nullum nomen vidi auctorum antiquorum.
    • (f. 183v) vacuum.
  • 5. f. 184r-196v sup. synaxarium
    • a. (f. 184r-190v sup.) lectiones pro diebus festis mobilibus (synaxarium vulgo dictum). Tit. ἐκλογάδιν τῶν Δ᾽ εὐαγγελιστῶν διά τε τῆς ἀρχῆς καὶ τοῦ τέλους τὴν περικοπὴν ἑκάστου εὐαγγελιστοῦ· ἅμα δ῝ καὶ τὴν τῶν κεφαλαίων παρασημείωσιν ἀκριβῶς διαγορεῦον· περιέχει δ῝ τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῷ (!) ἁγίῳ πάσχα, τελειοῦν ἐν τῷ μηνολογίῳ - Inc. τῇ ἁγίᾳ καἰ μεγάλῃ κυριακῇ τοῦ πάσχα. Εὐαγγέλιον κατὰ Ἰωάννην, κεφάλαιον α᾽ · ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος - Des. καἰ ἠκολούθησαν αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ
    • b. (f. 190v inf.-196v sup.) lectiones pro diebus festis immobilibus (menologium vulgo dictum). Tit. συναξάριν σὺν θεῷ ἀρχομέ(νη) τε ἀπὸ μηνὸς σεπτεμβρίου μέχρι μηνὸς αὐγούστου ὅλου - Inc. μὴν σεπτέμβριος α᾽ · ἀρχὴ τῆς ἰνδ(ίκτου) καὶ τοῦ ὁσ(ίου) Συμ(εῶνος) - Des. εἰς τὸν ο῝κον αὐτῆς
  • 6. f. 196v inf. excerptum ex Epiphanio, [De mensuris et ponderibus] CPG 3746c. Sine tit. – Inc. τί ἐστι τὸ τάλαντον ; γκε᾽ λιτρῶν, ὡς Ἐπιφανίῳ τῷ Κυπρίῳ δοκεῖ - Des. ὁ πῆχυς ἕνα ἥμισυν πόδα ἔχει τὸ καλούμενον παρ᾽ ἡμῖν στερεόν
    • Ed. F. Hultsch, Metrologicorum scriptorum reliquiae, Bibliotheca Teubneriana, t. 1, Leipzig, 1864, stereotyp. 1971, p. 274-275, extr. 86.
Bibliography:
  • Aland, Kurt ; Aland, Barbara ; Wachtel, Klaus ; Witte, Klaus, Text und Textwert der griechischen Handschriften des neuen Testaments IV. Die synoptischen Evangelien, t. 1. Das Markusevangelium, Band 1.1 = ANTT 26, 1998 – Cf. p. 27 (n. 556) ; t. 2. Das Matthäusevangelium, Band 2.1 = ANTT 28, 1999 – Cf. p. 7 (n. 556) ; t. 3. Das Lukasevangelium, Band 3.1 = ANTT 30, 1999 – Cf. p. 5 (n. 556).
  • Aland, Kurt ; Welte, Michael ; Köster, Beate ; Junack Klaus, Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neuen Testaments – 1 Gesamtübersicht, ANTT 1, 1994/2 – Cf. p. 79 (n. 556).
  • Andrist, Patrick, notice 2 in Martin Bircher (ed.), Spiegel der Welt. Handschriften und Bücher aus drei Jahrtausenden. Eine Austellung der Fondation Martin Bodmer Cologny in Verbindung mit dem Schiller-Nationalmuseum Marbach und der Stiftung Museum Bärengasse Zürich (Marbacher Katalog 55), t. 1, Cologny 2000, p. 58-62 – Avec reproduction du portrait de Luc et du f. 93r.
  • Catalogue 77. A Selection of Extremely Rare and Important Printed Books and Ancient Manuscripts offered for Sale by William H. Robinson Ltd., London 1948 – Cf. p. 66-67 lot. 60, avec reproduction du portrait de Marc, du f. 59r et du portrait de Luc.
  • Catalogus Librorum manuscriptorum in bibliotheca D. Thomae Phillipps, Bart., Middle-Hill, 1837. Réimpr. avec intro. de A. N. L. Munby, London 1968 – Cf. p. 258 n° 13975.
  • Gagnebin, Bernard, La Fondation Martin Bodmer. Une source capitale pour la recherche à Genève, Geneva, n. s. 20, 1972 ; réimpr. Cologny, 1993 – Cf. p. 18-19, éd. 1993, avec reproduction du portrait de Luc.
  • Gregory, Caspar René, Textkritik des Neuen Testaments, 3 v., Leipzig 1900-1909 – Cf. t. 1, p. 203 (n. 556).
  • Munby, A. N. L., Phillipps Studies, 5 t., Cambridge, 1951-1960. – Cf. t. 4, p. 162 ; t. 5, p. 108.
  • Rauer, Max, Die Homilien zu Lukas in der Übersetzung des Hieronymus und die griechischen Reste der Homilien und des Lukas-Kommentars, GCS 35, Origenes’ Werke 9, 1930 – Cf. p. xxxvii ; apparemment pas mentionné dans la seconde édition de 1959.
  • Rauer, Max, Der dem Petrus von Laodicea zugeschriebene Lukaskommentar, Neutestamentliche Abhandlungen 7.2, Münster 1920 – Cf. p. 21.
  • Soden, Hermann Freiherr (von), Die Schriften des neuen Testaments in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt, 2 t., 4 v., Berlin, Göttingen 1902-1913 – Cf. v. 1 p. 51, et passim (num. A213 de la famille Ac).