Manuscript Summary:Albertus Löffler was the most productive scribe of the Dominican Monastery of Basel. The only manuscript of rhetorical content in his hand contains the so-called Summa Iovis and works by Nikolaus de Dybin. Löffler copied them during his studies in Heidelberg in 1438 and 1439. This composite manuscript became part of the chained library of the Dominican Convent of Basel.(gam/flr)
Standard description: Aus: HAN. Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2015.
Show standard description
Online Since: 03/19/2015
Basel, Universitätsbibliothek, F VI 61
Paper · 153 ff. · 20.5 x 14 cm · second quarter of the 15th century (1439, 1438)
Tractatus rhetorici
How to quote:
Basel, Universitätsbibliothek, F VI 61, Front cover + Front paste-down – Tractatus rhetorici (https://www.e-codices.ch/en/list/one/ubb/F-VI-0061)
Collation: Lagen: [Teil 1:] 2 VI26 + (herausgerissene Lage) + [Teil 2:] 7 VI110 + (VI-3)119 + [Teil 3:] (VI-1)130 + VI142 + (VI-1)153; nach Bl. 26 eine Lage und nach
119 je 4 Bl. herausgerissen
Page layout:
Teil 1: Bl. 3-26: Schriftraum bis Bl. 20: 15 x 9,5, Rand mit Tinte begrenzt, Bl. 21-24: var., Bl. 25-26: 16 x 10,5; 17 Zeilen.
Teil 2: Bl. 27-119: Schriftraum: 15,5-16 x 9-10, Rand mit Tinte begrenzt; 36-40 Zeilen.
Teil 3: Bl. 120-153: Schriftraum: 15 x 9,5-10, Rand meist mit Tinte begrenzt; 38-42 Zeilen.
Writing and hands:
Teil 1: Bl. 3-26: Semihybrida, von der Hand Albertus Löfflers OP (Eintrag 20v: Heidelberg
1439). Die erste Zeile 3r in Textualis, Lombarde nicht ausgeführt
Teil 2: Bl. 27-119: Semihybrida, von der Hand Albertus Löfflers OP (Eintrag 110r: Heidelberg
1438). Die erste Zeile 27r in Textualis mit roter Lombarde I
Teil 3: Bl. 120-153: Semihybrida, wohl von der Hand Albertus Löfflers OP; das Urteil von Lorenz schwankt (vgl. S. 54, 186 und 205). Die erste Zeile 120r für Auszeichnungsschrift angelegt (vgl. 27r); nur rote Lombarde R ausgeführt
Binding:
15. Jahrhundert, braunes Leder mit Streicheisenlinien und Einzelstempeln (Rücken erneuert 1953); Schnitt gelb; Schliesse fehlt; auf den beiden Spiegeln Pergament-Fragment, 13./14. Jh. (Alexander de Villa Dei, Doctrinale, 1394-1418 und
1263-1291, mit reichem Randkommentar); ehemals Catenatus (Spuren am hinteren Deckel oben und unten); auf dem vorderen Deckel altes Pergament-Titelschild mit Signatur. Vorsatzblätter (1.2) Papier
3r-20vIupiter Monoculus: Ars dictandi (Summa Iovis), cum commento[Kommentar:][Sp]iritum meum ponam … [Ez 36,27]. Cum amicabilis contractus discrecionis proficui …
[5v:] Iste libellus sui prima divisione dividitur in tres partes; in prima parte assignat causam invencionis eppistole …–…
[20v:] Hic Iupiter ponit finem libro suo dicens ego Iupiter do Cristo grates illo libro perfecto id est completo et finito amen.
[5v Text:] Si dictare velis …–…
Deo grates Christo perfecto Iupiter isto.
>Et sic est finis huius operis deo gracias qui nos sacias per laborem rusticorum quod est contra voluntatem eorum etc. per me Alberchtum Löffler de Rinfelden anno domini 1439 quinto ydus Iulii et fuit sabati die ante festum Heinrici imperatoris<
- Das Lehrgedicht Walther, Init. carm. 17707, vgl. 2Verfasserlexikon Bd. 4, 429f.
-
Lorenz, Summa Iovis, S. 278-310
20v-24vSchemata quaedam de epistulis (Exzerpt aus Dybinus, Viaticus dictandi)Epistula est secretorum fidelis nuncia …–…
ubi ponuntur due monasillabe et vna bissillaba. Quod promereri cupimus nunc et semper
- Identifikation nach
Polak, Treatises S. 208
25v-26vNicolaus Dybinus: Oratio de beata Dorothea 1-126A mundi felle prepolita castitatis margarita Dorathea es quesita …–…
ymmo quod inspiciam supremum orbis solem //
- Druck:
Jaffe, Samuel Peter. - Nicolaus Dybinus' Declaracio oracionis de beata Dorothea (Beiträge zur Literatur des XV. bis XVIII. Jhs. 5). - Wiesbaden 1974, S. 104-108
-
Szklenar, Hans. - Magister Nicolaus de Dybin. Vorstudien zu einer Edition seiner Schriften. - München 1981, S. 119-126
-
Worstbrock, 1984, S. 458
Mit weitem Zeilenabstand und Interlinearglossen
27r-110rNicolaus Dybinus (?): Sporta florum rethoricalium>Ingredientibus iter<
.
Ingredientibus iter alias insolitum magna est anxietatis relaxacio si perspexerint alios …–…
Si autem post finem huius operis intenti adesset hora tunc ponerem exempla etc.>Et sic est finis huius operis per me Alberchtum Löfler de Rinfelden et ex huius operis terminacione deo omnipotenti graciarum acciones refero per immensas precelseque genitrici virgini Marie et alme Cristi nimphe ac rosigere Dorothee laudes cano incessanter. Scriptum Heydelberge anno domini 1438 quinto Nonas Octobris hoc est in die sancti Francisci< Notandum primo quod privilegium primo erit viciosum …–…
de quibus dictum est suo loco
-
Worstbrock, 1984, S. 458f. Der Autor nennt sich in der Einleitung „ego Tibinus arcium licet minimus magister“
Die 1. Zeile in vergrösserter Schrift, dann wiederholt
110v-116rColores verborum (Nachträge zur "Sporta")Vicesimus septimus color verborum vocatur interrogacio …–…
pro solucione castri empti
- Teil einer Figurenlehre, deren Zusammenhang mit der Sporta noch unklar ist, vgl.
Worstbrock 1984, S. 458
116r-119vBriefformulareN. comes. Viro …–…
ut vestre honestati sepe dicte promisi
119vForma praesentationis capellani in dioecesi Basiliensi adhibenda>Forma presentacionis<
.
Reverendo
… episcopo Basiliensi vel eius in spiritualibus viccario generali I.V.L. marchio dominus domini in Rötelen et in Susemburg etc. Quamquam pariter reverencie et honoris ad capplaniam altaris sancti etc. …–…
Datum anno etc.
120r-153vAnonymus: Ars dictandiRogatibus quidem vestris piis et seriosis, filioli et scolares mei predilecti, meam iam dudum sedule imposcis [?] personam …–…
Subscripcio Iohannes de Esslinga socius tuus fidelis, superscripcio dilectissimo necnon fidelissimo suo socio Petro de Memmingen sibi precarissimo. Et sic est finis huius opusculi etc.>Explicit rethorica deo gracias etc.<
Provenance of the manuscript:
Predigerkloster (Basel)
Acquisition of the manuscript:
Aus dem Besitz von Albertus Löffler OP in den Dominikanerkonvent Basel gelangt: 153v Besitzeintrag Löfflers, 1r Eintrag der Dominikaner und, rot gestrichen, concessus ad usum incertum fratri Alberto Löffler eiusdem conventus filio; 3r alte Signatur A 112 (?), eine andere, unlesbare auf dem Titelschild. Schmidt Nr. 482
Bibliograph. Nachweise
Schmidt, Philipp. - Die Bibliothek des ehemaligen Dominikanerklosters in Basel. In: Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde. - Basel. - Bd. 18 (1919), S. 160-254, hier S. 242, Nr. 482
Die Handschriften der Bibliotheken von Aarau, Appenzell und Basel / bearb. von Beat Matthias von Scarpatetti. - Dietikon-Zürich : Urs Graf Verlag, 1977 (Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 ; Bd. 1), Nr. 562
Steinmann, Martin. - Unpublizierte Beschreibung, 1984 (zugänglich im Sonderlesesaal)
Polak, Emil J. - Medieval and Renaissance letter treatises and form letters : a census of manuscripts found in part of Western Europe, Japan, and the United States of America. - Leiden etc. : E. J. Brill, 1994, S. 208
Literatur
Worstbrock, Franz Josef. - Besprechung von: Hans Szklenar, Magister Nicolaus de Dybin. In: Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur, 106, 1984, S. 453-461, zur Hs. S. 458
Worstbrock, Franz Josef. - Die Colores rhetoricales des Niklas von Wyle. In: Respublica Guelpherbytana (Wolfenbütteler Beiträge zur Renaissance- und Barockforschung. Festschrift für Paul Raabe). - Amsterdam, 1987, S. 189-209, hier S. 193f. Anm. 1127r-110v
Neidiger, Bernhard. - Selbstverständnis und Erfolgschancen der Dominikanerobservanten : Beobachtungen zur Entwicklung in der Provinz Teutonia und im Basler Konvent (1388-1510). In: Rottenburger Jahrbuch für Kirchengeschichte 17 (1998), S. 67-122, zur Hs. S. 105 Anm. 200
Lorenz, Rüdiger. - Summa Iovis. Studien zu Text und Textgebrauch eines mittelalterlichen Lehrgedichts. - Köln etc., 2013 (Ordo. Studien zur Literatur und Gesellschaft des Mittelalters und der Frühen Neuzeit; 13), S. 53f. 186-215