Manuscript Summary:This volume from the Carthusian Monastery of Basel contains handwritten and printed texts concerning questions on the history of the order, on the spiritual life, as well as on theological interpretations, as for example the commentary on Ecclesiastes by Denis the Carthusian (1402-1471). The handwritten parts are by various hands, among them the Carthusian Johannes Gipsmüller of Basel (1439-1484).(flr)
Standard description: Aus: HAN, Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2018.
Show standard description
Online Since: 06/14/2018
Basel, Universitätsbibliothek, A IX 14
Paper · 221 ff. · 20.5 x 14-14.5 cm · 15th century
Composite manuscript of theological-historical content
How to quote:
Basel, Universitätsbibliothek, A IX 14, Front cover – Composite manuscript of theological-historical content (https://www.e-codices.ch/en/list/one/ubb/A-IX-0014)
Collation: Lagen (nur der handschriftlichen Teile): (VII-1)13 + 6 VI85 + V95 + IV103 + V113; (VI-1)166 + (V-1)175 + IV183 + (V-1)192 + VII206 + (VIII-1)221; im hinteren Teil der Handschrift alte Lagenfoliierung im jeweils ersten Teil der Lage.
184-192: Schriftraum: 15 x 10 cm, mit Tinte begrenzt, 33 Zeilen.
193-206: Schriftraum: 15 x 8,5 cm, mit Tinte begrenzt, 30-31 Zeilen.
207-221: Schriftraum: 14,5-15 x 10-10,5 cm, 33-35 Zeilen.
Writing and hands:
2-113: Hybrida currens, geschrieben 1468 (Eintrag 113v) von Johannes Gipsmüller OCart (Schriftvergleich).
156-176: Cursiva libraria, 1. Hälfte 15. Jh.; 156 und 176 und an den Rändern Zusätze eines alten Kartäuserbibliothekars, 176 und am Rand auch von Heinrich Arnoldi.
2r-113vDionysius Leeuwis Cartusiensis: Expositio hymnorum aliquot ecclesiasticorum>Implemini spiritu sancto … [Eph. 5,18-20]<.
In hac saluberrima divini apostoli exhortatione tanguntur artus preclari virtutis …–…
ac totis viribus venerantes ad laudem et gloriam omnipotentis qui est super omnia deus sublimis et benedictus amen.>Explicit expositio hymnorum fratris Dyonisii ordinis Carthusiensis 1468º<
Druck: Doctoris ecstatici D. Dionysii Cartusiani Opera omnia 35. - Tornaci, 1908, 15-131.
114-1434Hieronymus: Regula vivendi
[Unter dem Schluss:]
Propter deum orate pro magno progman [?]
Druck [Köln: Drucker des Dares c. 1472]
- Hain 8569.
144-155Leonardus Nogarolus: Officium immaculatae conceptionis virginis Mariae
Druck [Basel: Joh. Amerbach c. 1485]. - Nachträge 253.
156rDe habitando in congregationeMelius et multum melius est habitare in congregacione quam solus quia …–…
quam utinam mihi et omnisbus pro quibus orandum est ipse dominus Ihesus qui cum patre … amen
Der Text am Anfang und Ende abgegriffen und fast unlesbar.
156vExcerpta patrumAugustinus. Honorandum est pater, sed obediendum est deo …–…
clericum solitudo facit non publicum
157r-175vHenricus Eger de Kalkar OCart: Ortus et decursus ordinis Cartusiensis>Incipit ortus et decursus ordinis Cartusiensis<.
In Christo Ihesu moverint qui pie velint ortum et decursum …–…
quarto decimo.>Explicit liber de ortu et decursu ordinis Cartusiensis. Orate pro me paupere fratre<
(174r)
am Rand von Heinrich Arnoldi beigefügt:
Hec pater venerabilis Kalkar … in epistola prior in ordine Carthusiensi est tamquam viva regula …–…
neque potest deficere.
Dazu Rüthing (1967), S. 141 Nr. 37.
Rüthing, Heinrich. - Der Kartäuser Heinrich Egher von Kalkar. - Göttingen, 1967, S. 92 (diese Hs. genannt) und S. 101.
Druck: Vermeer, H.B.C.W. - Het tractaat Ortus et decursus ordinis Cartusiensis van Hendrik Egher van Kalkar, met een biographische inleiding. - Wageningen, 1929 (Diss.), 87-141.
176rHenricus Arnoldi de Alfeldia OCart: De sanctis ordinis CartusiensisBeatorum patrum nostrorum infrascriptorum sanctimonia in vita et eorum beatitudinem in gloria innumerabilium quam miraculorum multitudo tam ante quam post ipsorum mortem commendat … ;
>Quicumque scandalisatur ex eo quod Cartusienses non habeant multos sanctos canonisatos audiat mente pia quod sequitur<.
Si ponatur differencia inter sanctus et beatus haut dubium quin multos habeat ordo Cartusiensis beatos …–…
sicut communis ymagines solent fieri sanctorum
Die Namen der Heiligen von älterer Hand, die Ausführungen Arnoldis füllen den restlichen Platz. Auch in D IV 10, 178r (dort länger)
177r-182vArnoldus de Villanova: De esu carnium pro sustentatione ordinis Cartusiensis contra Iacobitas
[Zusatz von Heinrich Arnoldi:]
>Tractatus magistri Arnoldi de Villanova [Schreibhand:] Magni et famosi doctoris in medicina contra illos qui detrahunt Carthusiensibus [Zusatz von Heinrich Arnoldi:] propter perpetuam eorum ab esu carnium abstinenciam<.
[Schreibhand:]
Adversum me loquebantur qui sedebant … [ps. 68,13]. Christus hiis verbis conqueritur de Phariseis …–…
cuius oculis cuncta patent, et cui laus est … Amen. Explicit etc.>tractatus iste< Diaz y Diaz, Manuel C. - Index scriptorum latinorum medii aevi Hispanorum. - Madrid, 1959, S. 337 Nr. 1663.
184r-188vPrivilegia ordinis Cartusiensis
[184r-188r ]
>Quod capitulum generale non potest statuere sine consensu prioris et conventus domus Carthusie. Clementis pape quarti<.
Clemens … Cristi sponsam sanctam ecclesiam …–…
anno quarto.
(188v)
>Vidimus originalium privilegiorum ordinis Carthus. unius cardinalis<.
Universis presens transsumptum inspecturis nos Neapolitanus miseracione divina sancti Adriani dyaconus cardinalis … noveritis nos vidisse quasdam litteras apostolicas … ;
>Item vidimus originalium privilegiorum ordinis Carthus. episcopi Gracianopolitani<.
Reverendo in Christo patri domino Walramo sancte Coloniensis archiepiscopo … Noveritis omnes et singuli quod in maiori domo ordinis Carthusiensis …–…
et eciam inferius patebit
Enthält
184rClemens IV, 1268 Aug. 22 (Potthast 2, 1644 Nr. 20443);
185rCoelestinus III, 1192 Juli 12 "Paci et tranquillitati" (Jaffé2 2, 593 Nr. 16915);
185vInnocentius III, 1207 Okt. 31 "Iustis petencium desideriis" (Potthast 1, 274 Nr. 3209; Druck: Amerbach 1510, Privilegia 6r-v Nr. 20);
186rAlexander III, 1164 Apr. 17 "Ex rescripto litterarum" (Jaffé2 2, 180 Nr. 11019);
Innocentius III, 1208 Dez. 6 "Cum a nobis petitur" (Potthast 1, 306 Nr. 3550);
Alexander III, 1177 Juli 11 "Cum sitis religioni" (Jaffé2 2, 310 Nr. 12882);
186vInnocentius III, 1207 Nov. 5, Teil (Druck: Statuta a.O. 6r Nr. 19);
Alexander III, 1176 Sept. 2 "Cum vos per dei graciam" (Jaffé2 2, 299 Nr. 12733);
187vLucius III, 1184 Dez. 21 "Cum vos per dei graciam" (Jaffé2 2, 471 Nr. 15141);
188v: Walramus archiepiscopus Coloniensis 1332-1349. Wie A VI 14, 103v-107r und A VII 20, 182v-187v (dort fehlt das erste Stück)
Statuta ordinis Cartusiensis. - Basel: Joh. Amerbach 1510.
Genannt bei Kogler, A. Ch. - Mémoire sur la composition et l'origine des divers recueils de privilèges généraux de l'ordre des Chartreux. In: Revue Mabillon 19, 1929, partie 2 p. 13 des Separatums.
192vFormula epistulae de aliquo fautore in suffragia totius ordinis Cartusiensis assumendo>Formula participacionis totius ordinis Carthusiensis<.
Frater N. humilis prior Carthusie … Meretur vestre devocionis affectus ac pie intencionis feruor quem ad nostrum ordinem …–…
sedente nostro capitulo generali
Darüber Federproben, darunter kyrieleyson mit Noten und Iohannes Tölner mit Wappen
193r-206vPetrus de Alliaco: Tractatus pro Cartusiensibus quod rationabiliter abstinent ab esu carnium>Incipit tractatus magistri et domini Petri [Zusatz von Heinrich Arnoldi:] Cancellarii … Parisiensis [Schreibhand:] episcopi Cameracensis [Zusatz von Heinrich Arnoldi:] postmodum [Schreibhand:] autem cardinalis [Zusatz von Heinrich Arnoldi:] de hoc [Schreibhand:] quod rationabiliter fratres Carthusienses abstinent ab esu carnium<.
Religioso viro fratri Iohanni de Gauhenans … Cum olim seculo militans nunc strenuus miles Christi …–…
oraciones humiliter postulo. Deo gracias
Druck (teilweise): Tschackert, P. - Peter von Ailli. - Gotha, 1877, App. 25-28 Nr. 8 (diese Handschrift benützt).
206vOrdo noster penitus renunciat esui carnium in bona caritate …–…
bona consuetudine
Auch in D IV 10, 179r (dort länger)
207r-215vExcerpta varia de ordine Cartusiensi>Ordo Carthusiensis declinat ypocrisim et avariciam<.
Iohannes policraticus …–…
quid eius secreta novit
Bestand wie A VII 20, 162v-176v, nämlich:
Iohannes Saresberiensis, polycraticus 7,23 (Druck ed. C.C.I. Webb 2, 204-210);
Adam Capellanus, Vita Hugonis episcopi (BHL Nr. 4018) 1,10 exc. (Druck: ed. J.F. Dimock , 32-35)
Dimock, J.F. (Ed.). - Magna vita S. Hugonis episcopi Lincolniensis (Rerum Britannicarum Medii Aevi Scriptores 37). - London, 1864
Webb, Clemens C.I. (Ed.) - Ioannis Sareberiensis Policratici sive de nugis curialium et vestigiis philosophorum, 2 Bde - London, 1909
Rüthing, Heinrich. - Der Kartäuser Heinrich Egher von Kalkar. - Göttingen, 1967
Bibliotheca Hagiographica Latina BHL (Ed. Socii Bollandiani). - 1992 (Nachdruck der Ausg. von 1898-1901)
216r-219vPs.-Bernardus Claraevallensis OCist (Guilelmus de s. Theodorico OCist): Epistula seu tractatus ad fratres de Monte Dei 1,1-4>Incipit epistola beati Bernhardi abbatis Bernhardi abbatis ad fratres de Monte Dei, de ordine Carthusiensium<.
Fratribus de Monte Dei orientale lumen …–…
incipiencium scilicet proficiencium et perfectorum et cetera que secuntur.>Hucusque est quasi prologus … et perfectorum etc.<
Wie AII 20, 176v-182v
Druck: PL 184 309-315C (bricht im ersten Satz von c.5 ab)
Provenance of the manuscript:
Aus der Kartause Basel: 1r Besitzeintrag, Conspectus etc. mit alter Signatur E cv (Hand Jakob Loubers, von ihm auch ein Eintrag 219v), darunter Besitzeintrag der Kartause von Heinrich Arnoldi; weitere Besitzeinträge 157r unten, 182v oben (beschnitten).
Acquisition of the manuscript:
Eigent.: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel
Bibliograph. Nachweise
Scarpatetti, Beat Matthias von u.a. - Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz ..., Bd.1. - Dietikon; Zürich 1977, Nr. 205.
Steinmann, Martin. - Ungedruckte Beschreibung, ca. 1979.
Literatur
Pertz, Georg Heinrich. - Reise nach der Schweiz und Savoyen, im August und September 1837. In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde; 7 (1839), S. 168-182, hier S. 175.