Manuscript Summary:Like Cod. 33, this manuscript contains 150 sermons by the Cistercian Abbot Bernard of Clairvaux (1090-1153), sermons which, according to the introductory lines on 1v, Bernard gave to his disciples and which a certain Godefridus copied down for diffusion. The text, written in dark-brown ink by an even hand, is adorned throughout with red-accented capitals interspersed with small initials decorated in red and green. Squeezed in the upper margin, and partially cut off, a different hand in light-brown ink makes brief annotations on the text and statements on the author. The codex probably was produced under Abbot Berchtold.(grd)
Standard description: P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 50-57.
Show standard description
Additional description: Bruckner Albert, Scriptoria Medii Aevi Helvetica 8, Schreibschulen der Diözese Konstanz, Stift Engelberg, Genf 1950, S. 116.
Show additional description
Online Since: 10/04/2011
Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 34
Parchment · 184 ff. · 28.8 x 21.6 cm · Engelberg · second half of the 12th century
P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 50-57.
Date of origin: Exaratus variis manibus saeculo XII.
Former shelfmark:
Olim signatus 3/7.
Extent:
Foliorum 184
Format: 288 : 216 mm.
Page layout:
Columnis binis.
Writing and hands: Exaratus variis manibus.
Decoration: Bene rubricatus, sed litterae initiales haud magni sunt momenti.
Additions:
Fol. 183.
De antiphonis maioribus pauca adiecit manus s. XIV.
Ante adventum filii dei in carnem eramus ignorantes sive caeci -
salvator earum, veni ad salvandum nos, domine deus noster.
Contents:
Sermones piae memoriae beati Bernardi Claraevallensis abbatis. Hos sermones pius pater Bernardus locutus est suis alumpnis, sed eius notarius Godefridus suo stilo studuit propagare. Haec sunt initia:
Fol. 1'.Hodie frs. celebramus adventus initium, cuius …
P. L. 183, 35-40.
Fol. 4'.>In adventu domini.<
(rubr.)
In adventu domini, quem hodie celebramus …
P. L. 183, 43-47.
Fol. 7.>Sermo in ieiuniis quatuor temporum ante natale domini.<
(rubr.)
Audivimus suadentem regi Achaz lsaiam …
P. L. 183, 40-43,
Fol. 8.>Sermo in vigilia s. Andreae apost.<
(rubr.)
Sanctorum festa praecipua patrum sanxit …
P. L. 183, 501-504.
Fol. 9'.>In festivitate s. Andreae apost.<
(rubr.)
Hodie celebrantes gloriosum beati Andreae …
P. L. 183, 503-509.
Fol. 12'.>Sermo de nativitate domini.<
(rubr.)
Agnoscite, dilectissimi, quanta sit hodierna …
P. L. 183, 126-127.
Fol. 13.>Sermo de nativitate domini.<
(rubr.)
Sonuit vox laetitiae in terra nostra, vox exultationis …
P. L. 183, 87-90.
Fol. 15.>Item sermo de natal. dom.<
(rubr.)
Magna opera domini ait propheta David. Magna …
P. L. 183, 119-122.
Fol. 16'.>Sermo in purificatione b. Mariae.<
(rubr.)
Purificationem beatae Mariae virginis hodie celebramus …
P. L. 183, 369-372.
Fol. 17'.>Sermo de quadragesima.<
(rubr.)
Rogo vos, dilectissimi, tota devotione suscipite …
P. L. 183, 173-176.
Fol. 18'.>Item sermo in quadragesima.<
(rubr.)
Quia ieiunii quadragesimalis tempus advenit …
P. L. 183, 176-178.
Fol. 19'.>Sermo in annuntiatione b. Mariae.<
(rubr.)
Considerate frs. in solemnitate hodierna dominicae …
P. L. 183, 390-392.
Fol. 21.>Sermo de cogitationibus luteis, limosis et obscoenis.<
(rubr.)
Admonet nos beatus Benedictus, frs., sollicitos. …
P. L. 183, 623-624.
Fol. 22.>De quatuor generibus orandi.<
(rubr.)
Quatuor mihi videntur orandi modos exprimere …
P. L. 183, 605-609.
Fol. 24.>De septem misericordiis.<
(rubr.)
Misericordias domini
etc.
Quid enim mihi insipiens …
P. L. 183, 339-341.
Fol. 25.>Unde supra septem panum fragmenta recolligens.<
(rubr.)
Scitis quid fecerim vobis septem hodie mensas …
P. L. 183, 341-344.
Fol. 27.>Sermo in fest. omnium Sanctorum.<
(rubr.)
Festivitas Sanctorum omnium hodie celebratur …
P. L. 183, 453-462.
Fol. 32.>Item de eadem solempnitate.<
(rubr.)
Video vos cum multa aviditate ad audiendum …
Fol. 36.>Sermo in dedicatione templi.<
(rubr.)
Festivitas hodierna, frs., tanto nobis debet esse …
P. L. 183, 517-526.
Fol. 40.>De diversis affectionibus animae et diversis nominibus secundum eas.<
(rubr.)
Quod diversis nominibus deum, nunc quidem …
P. L. 183, 561-565.
Fol. 42'.>De verbis apostoli: Invisibilia dei<
etc. (rubr.)
Invisibilia dei, apostolo teste, a creatura mundi …
P. L. 183, 565-567.
Fol. 43'.>De vita et quinque sensibus animae.<
(rubr.)
Magna est, dico vobis, carissimi, et nimium …
P. L. 183, 567-569.
Fol. 44'.>Contra pessimum vitium ingratitudinis.<
(rubr.)
Magna est super nos, dilectissimi, magna valde misericordia …
P. L. 183, 612-616.
Fol. 47.>De verbis prophetae: Super custodiam<
etc. (rubr.)
Praedicante aliquando salvatore et sub mysterio …
P. L. 183, 554-556. Multis lectionibus variantibus.
Fol. 48'.>De David et Golia et quinque lapidibus<
(rubr.)
Audivimus ex libro regum Goliam, virum …
P. L. 183, 333-338.
Fol. 50.>Ad abbates venientes ad capitulum.<
(rubr.)
Hoc mare magnum, in quo utique certum est …
P. L. 183, 634-637.
Fol. 52.>De verbis apostoli: Scimus quoniam diligentibus<
etc. (rubr.)
Pauperes quidem videmur et sumus, tamen …
P. L. 183, 644-645.
Fol. 52'.>In labore messium.<
(rubr.)
Labor iste, frs. exilii et paupertatis nostrae …
P. L. 183, 645-647.
Fol. 53'.>De altitudine et bassitudine cordis.<
(rubr.)
De eo quod nuperrime dictum est, sursum alios …
P. L. 183, 637-639.
Fol. 54'.>De triplici modo orationis.<
(rubr.)
Caritas, qua pro vobis sollicitus sum, frs. …
P. L. 183, 178-181.
Fol. 56'.>De carne et cute et ossibus animarum.<
(rubr.)
Beatus David in psalmo tricesimo tertio …
P. L. 183, 556-558.
Fol. 57'.>De eo quod scriptum est: Mel invenisti<
(rubr.)
Potest non incongrue hoc loco …
P. L. 183, 700-701.
Eodem folio.>De triplici gloria.<
(rubr.)
Qui gloriatur
etc.
Noverat apostolus gloriam …
P. L. 183, 558-561.
Fol. 59.>Quomodo sapientia vincit malitiam.<
(rubr.)
Sapientia vincit malitiam, Christus diabolum …
P. L. 183, 574-577.
Fol. 59'.>De eo quod scriptum est: Sive ad austrum<
etc. (rubr.)
Austri calor et lenitas …
P. L. 183, 702.
Fol. 60.>De ratione et voluntate pro corpore litigantibus.<
(rubr.)
Disponit ratio castigare corpus in poenitentia …
Eodem folio.>De his qui peccant in spe confessionis extremae.<
(rubr.)
Multiplicatae sunt
etc.
Ut quid dissimulant …
P. L. 183, 696.
Fol. 61.>De eo quod scriptum est: De stercoribus boum<
etc. (rubr.)
Boves sunt qui in opere dei strenue exercentur …
P. L. 183, 749. 7.
Eodem folio.>De exercitio humilitatis.<
(rubr.)
Ad exercitium humilitatis quinque prodesse possunt …
Fol. 61'.>De eo quod scriptum est: Hi sequuntur.<
(rubr.)
Hi sequuntur agnum quocunque ierit, qui sequuntur …
Eodem folio.>De versu psalmi: Dixit insipiens in corde suo<
etc. (rubr.)
Deus licet unus sit …
P. L. 183, 695.
Eodem folio.>De triplici mandato caritatis.<
(rubr.)
Nolite diligere
etc.
Quid ergo? Numquid aliqua sunt …
P. L. 183, 620-622.
Fol. 63.>De eo quod scriptum est: Omnia in pondere<
etc. (rubr.)
Ad differentiam ipsius divinae …
P. L. 183, 702-703.
Fol. 63'.>De versu psalmi: Qui habitat<
etc. (rubr.)
Considero laborem vestrum, frs. non sine multo …
P. L. 183, 185-189.
Fol. 65.>De secundo versu. Dicet domino: Susceptor meus es<
etc. (rubr.)
Dicet in gratiarum actione …
P. L. 183, 189-190.
Fol. 66.>De tertio versu: Quoniam ipse<
etc. (rubr.)
Ego utique, frs. in hoc verbo …
P. L. 183, 190-193.
Fol. 67'.>De quarto versu: Scapulis suis<
etc. (rubr.)
Confitenti humiliter et devote …
P. L. 183, 193-195.
Fol. 68'.>De prima parte versus quinti: Scuto circumdabit<
etc. (rubr.)
Vigilate et orate
etc.
Et quis hoc dixerit …
P. L. 183, 195-197.
Fol. 69.>De nocturno timore.<
(rubr.)
Solet in divinis scripturis adversitas designari …
P. L. 183, 197-200.
Fol. 71.>De septimo versu psalmi: Qui habitat<
etc. (rubr.)
In spe vivimus, frs. nec deficiamus in tribulatione …
P. L. 183, 200-209.
Fol. 76.>De octavo versu eiusdem psalmi.<
(rubr.)
Brevius quidem vobis aliquando, dilectissimi, loqueremur …
P. L. 183, 210-216.
Fol. 80.>De nono versu ejusdem psalmi.<
(rubr.)
Etiam hodie, frs. aliquid audiamus de promissione …
P. L. 183, 216-221.
Fol. 82'.>De decimo versu ejusdem psalmi.<
(rubr.)
Nec nostra est nec nova vobis, sed nota omnino …
P. L. 183, 221-224.
Fol. 84'.>De eo quod scriptum est: Fili memorare<
etc. (rubr.)
Recole primordia, attende media …
P. L. 183, 571-573.
Fol. 86.>De tribus misericordiis et quatuor miserationibus.<
(rubr.)
Miserere mei deus
etc.
Sicut sunt peccata minima …
P. L. 183, 573-574.
Fol. 86'.>De lectione evangelica: Maria Magdalena<
etc. (rubr.)
Accepimus ab apostolo, habitare Christum …
P. L. 183, 283-288.
Fol. 89'.>Quomodo voluntas nostra voluntati divinae<
(rubr.)
Audistis, frs. modo in regula lectionem …
P. L. 183, 609-612.
Fol. 90'.>Quod quatuor sint, quae debemus solvere deo.<
(rubr.)
In via estis, frs. quae ducit ad vitam, in via …
P. L. 183, 595-600.
Fol. 93.>De eo quod scriptum est: Immisit dominus soporem<
etc. (rubr.)
Immisit et in seipsum …
P. L. 183, 166-168.
Fol. 94.>De eo quod scriptum est: Justum deduxit<
etc. (rubr.)
Est justus qui in principio …
P. L. 183, 594-595.
Fol. 95.>De tribus quibus reconciliari debemus.<
(rubr.)
Tres sunt quibus reconciliari debemus: homines …
P. L. 183, 702. 17
Eodem folio.>De quatuor generibus hominum possidentium regnum dei.<
(rubr.)
Quatuor sunt genera hominum regnum …
P. L. 183, 726.
Fol. 95'.>De quatuor quae conferunt veram humilitatem.<
(rubr.)
Quatuor sunt quae conferunt veram humilitatem …
Eodem folio.>De tribus iudiciis et de tribus partibus custodiendis.<
(rubr.)
Sic nos existimet homo
etc.
Minister Christi sic debet …
P. L. 183, 624-626.
Fol. 96'.>De forma pastoris et forma gregis.<
(rubr.)
Quantum distat inter pastorem et gregem, tantum …
P. L. 183, 726-727.
Eodem folio.>De triplici misericordia dei et quatuor miserationibus.<
(rubr.)
Miserere mei deus
etc.
Triplex est divina misericordia …
Fol. 97.>De tribus osculis.<
(rubr.)
Osculetur me
etc.
Tria sunt oscula. Primum pedum …
P. L. 183, 703-706.
Fol. 98'.>De quatuor modis quibus operatur deus in nobis.<
(rubr.)
Sicut de Christo duo sunt, unum nobis …
P. L. 183, 706-707.
Fol. 99.>De quatuor modis dilectionis.<
(rubr.)
Duo sunt amores, carnalis et spiritualis, ex quibus …
P. L. 183, 727.
Eodem folio.>De tribus panibus.<
(rubr.)
Veniens ad nos de via noster amicus, i. e. quilibet …
P. L. 183, 682-683.
Fol. 99'.>De triplici pace et quadro lapide.<
(rubr.)
Factus est in pace locus ejus. Est pax ficta, ut in Juda …
P. L. 183, 725-726.
Fol. 100.>De triplici morte Sanctorum.<
(rubr.)
Pretiosam in conspectu domini mortem sanctorum eius facit …
P. L. 183, 686-687.
Eodem folio.>De trinitate hominis<
etc. (rubr.)
Beata illa et sempiterna trinitas, pater et filius …
P. L. 183, 667-669.
Fol. 101'.>De triplici casu hominis et triplici reditu eius.<
(rubr.)
Est ad deum quidam redeundi modus …
P. L. 183, 727-728.
Fol. 102.>De quatuor fontibus salvatoris.<
(rubr.)
Haurietis aquas
etc.
Pro paradiso quem perdidimus …
P. L. 183, 719-723.
Fol. 104.>De septem donis spiritus sancti et evangelicis beatitudinibus.<
(rubr.)
Prima gratia est timor dei …
P. L. 183, 1113-1118.
Fol. 105'.>De osculo spiritus sancti.<
(rubr.)
Osculetur me osculo
etc.
Os patris intelligitur filius …
P. L. 183, 707.
Fol. 106.>De tribus osculis.<
(rubr.)
Osculetur me osculo
etc.
Tria sunt oscula …
P. L. 183, 749. 8.
Eodem folio.>De duobus uberibus sponsae et tribus unguentis.<
(rubr.)
Duo sunt ubera sponsae, congratulatio …
P. L. 183, 749. 9.
Fol. 106'.>De duobus pedibus domini et tribus unguentis.<
(rubr.)
Duo sunt pedes dei, misericordia et iudicium …
P. L. 183, 708-710.
Fol. 108.>De quatuor profectibus electorum.<
(rubr.)
Quatuor gradibus distinguitur omnis electorum …
P. L. 183, 728-730.
Fol. 109.>De tribus locis et tribus testimoniis.<
(rubr.)
Tria Ioca sunt
etc.
Tres sunt qui testimonium …
P. L. 183, 747. 1.
Eodem folio.>De septem donis spiritus sancti quomodo expugnant septem vitia.<
(rubr.)
Septem vitia sunt quae septem dona …
Eodem folio.>De cantico Ezechiae: Ego dixi<
etc. (rubr.)
Viri sanguinum et dolosi non dimidiabunt …
P. L. 183, 546-551.
Fol. 112.Erant ibi positae
etc.
Intelligamus has sex hydrias …
P. L. 183, 677-680.
Fol. 114.>De primo psalmo: Beatus vir<
etc. (rubr.)
Pii sunt qui in deum credunt …
P. L. 183, 692-695.
Fol. 115'.>De versu psalmi: Corrupti sunt<
etc. (rubr.)
Habet anima corruptionem …
P. L. 183, 695-696.
Eodem folio.>De pessima morte malorum<
etc. (rubr.)
Mors peccatorum pessima. Mala in amissione …
P. L. 183, 749. 6.
Fol. 116.>De eo quod scriptum est: Revertere<
etc. (rubr.)
Revertere primo ab inepta laetitia …
P. L. 183, 749. 10.
Eodem folio.Emissiones tuae paradisus. Vox illius coelestis …
P. L. 183, 710-714.
Fol. 118.Nemo ascendit
etc.
Dominus et salvator noster J. Chr. volens …
P. L. 183, 683-685.
Fol. 119.Populus quem non
etc.
Non esset magnae …
P. L. 183, 697-698.
Fol. 119'.Veni in hortum
etc.
Alibi dicitur: Introduxit …
P. L. 183, 714-715.
Fol. 120.Qui mihi ministrat
etc.
Quidam sunt qui non …
P. L. 183, 685-686.
Fol. 120'.Quatuor sunt quae impediunt confessionem …
P. L. 183, 730-731.
Fol. 121.Duo sunt in quibus consistit nostra salus …
P. L. 183, 731-732.
Fol. 121'.Ecce vicit
etc.
Septem signacula sunt temporalis …
P. L. 183, 680-681.
Eodem folio.Quid est autem quod post mortem ejus …
P. L. 183, 681-682.
Fol. 122.Quis ascendet
etc.
Ascendit quidem semel …
P. L. 183, 685.
Fol. 122'.De spiritu sancto testatur scriptura, quia …
P. L. 183, 748. 2.
Eodem folio.Intravit Jesus
etc.
Quod dominus ac salvator …
P. L. 183, 1001-1010.
Fol. 126'.Ave Maria gratia plena. Bene plena, quia …
P. L. 183, 670-671.
Fol. 127.Pastorum est vigilare supra gregem ad tria necessaria …
P. L. 183, 750. 11.
Eodem folio.Qui vult venire post me, per me, ad me …
P. L. 183, 686.
Eodem folio.Intravit Jhesus
etc.
Castellum ubi Jhesus …
P. L. 183, 671.
Fol. 127'.Sapientia vincit
etc.
A summo coelo fortiter …
Eodem folio.Dies diei eructat
etc.
Dies diei, angelus virgini …
P. L. 183, 671-672.
Fol. 128.Egredimini filiae
etc.
Non dicit ecclesiastem …
P. L. 183, 672-673.
Fol. 129.Ecce quam bonum
etc.
Est unitas naturalis …
P. L. 183, 698-699
Eodem folio.Pretiosa in conspectu
etc.
Tria sunt quae …
P. L. 183, 687. (Serm. LXIV. 2.)
Fol. 129'.Omni custodia
etc.
Duobus autem modis vita …
P. L. 183, 699-700.
Fol. 130.Duas ad intelligendum se condidit universitatis auctor …
P. L. 183, 750. 12.
Eodem folio.Duo loca sunt animae rationalis: inferior …
P. L. 183, 701-702.
Fol. 130'.Tres sunt status animae: in corpore, posito …
P. L. 183, 732-733.
Fol. 131.Sicut portavimus
etc.
Duo homines sunt, vetus …
P. L. 183, 690-691.
Eodem folio.Scuto circumdabit
etc.
Contra omnia iacula temptatoris …
Fol. 132.Triplici morbo laborat genus humanum, principio …
Eodem folio.Sicut aeger ad medicum, sic debet esse
etc.
…
P. L. 183, 733-734.
Fol. 132'.Eodem ordine quo processit culpa, subsecuta …
P. L. 183, 688-689.
Fol. 133'.Et vocabitur
etc.
Admirabilis est in nativitate …
P. L. 183, 676- 677.
Fol. 134.Quid est quod dicimus b. Mariam purificari …
P. L. 183, 673-674.
Eodem folio.Sapientia aedificavit
etc.
Cum multis modis …
P. L. 183, 674-676.
Fol. 135.>De duplici baptismo.<
(rubr.)
Scitis frs. firmissime enim tenetis catholicam …
P. L. 183, 569-571.
Fol. 135'.>De eo quod scriptum est: In sex tribulationibus<
etc. (rubr.)
Dignum valde est et omnino exigit ratio …
P. L. 183, 616-620.
Fol. 137'.>Sermo in adventu domini.<
(rubr.)
Nolo vos, frs. non ignorare tempus visitationis …
P. L. 183, 52-54.
Fol. 139.>De triplici utilitate adventus domini.<
(rubr.)
Si devote celebramus adventum domini, id …
P. L. 183, 54-56.
Fol. 139'.>Sermo in vigilia natalis dn̄i de vitiis et gloria. <
(rubr.)
Hodiernum quidem sermonem ordinis nostri …
P. L. 183, 100-105.
Fol. 142.>In natali domini de fontibus salvatoris.<
(rubr.)
Grandis quidem est, dilectissimi, hodierna …
P. L. 183, 115-119.
Fol. 144.>Sermo in epiphania domini de evangelica lectione.<
(rubr.)
Necessarium nobis videtur, frs. secundum …
P. L. 183, 149-152.
Fol. 146.>Sermo de mutatione aquae in vinum.<
(rubr.)
In operibus domini, frs. et minus capaces …
P. L. 183, 157-162. (tom. 182.)
Fol. 148.>Sermo in septuagesima.<
(rubr.)
Magna mihi consolatio est, frs. mei, in verbo …
P. L. 183, 161 et 162; 183, 163-166.
Fol. 149'.>In nativitate B. M. V. de aquaeductu.<
(rubr.)
Fecundae virginitatis amplectitur coelum …
P. L. 183, 437-448.
Fol. 154'.>De murmure.<
(rubr.)
Ante omnia ut sine murmuratione sint fratres …
P. L. 183, 751. 16.
Eodem folio.>De consideratione sui.<
(rubr.)
Spectaculum facti
etc.
Ita plane et malis …
P. L. 183, 691.
Eodem folio.>Sermo in dedicatione ecclesiae, de triplici mansione.<
(rubr.)
Votivis laudibus celebramus hanc diem …
P. L. 183, 526-529.
Fol. 156'.>De magnanimitate<
etc. (rubr.)
Triplicem nobis in ecclesia primitiva virtutem …
P. L. 183, 665-666.
Fol. 157.>In vigilia natalis domini<
etc. (rubr.)
Hodie scietis
etc.
Quique terrigenae et filii hominum …
P. L. 183, 94-100.
Fol. 160.>In vigilia natalis domini<
etc. (rubr.)
Sanctificamini
etc.
Celebraturi dominicae …
P. L. 183, 105-109
Fol. 161'.>Item in vigilia natalis domini<
etc. (rubr.)
Auditum audivimus plenum gratia, dignum …
P. L. 183, 109-116.
Fol. 164'.>In natale domini sermo de verbis apostoli.<
(rubr.)
Benedictus deus etc. Benedictus, qui propter nimiam …
P. L. 183, 127-130.
Fol. 166.>In natale ss. Innocentum de quatuor continuis solemn.<
(rubr.)
Benedictus qui venit
etc.
Deus dominus …
P. L. 183, 129-132.
Fol. 167.>In circumcisione domini de nominibus eius.<
(rubr.)
Postquam consummati etc. Ab initio deus modum …
P. L. 183, 135-137.
Fol. 168.In circumcisione nec nervus rumpitur, nec …
P. L. 183, 750. 14.
Eodem folio.Obtulerunt ei
etc.
Haec fortassis pro Ioco …
P. L. 183, 750. 15.
Eodem folio.Pars tua sumus, domine, quam tulisti …
P. L. 183, 750. 13.
Eodem folio.Caveamus, frs. ne vasorum interim vacuo splendore …
Fol. 168'.>Sermo de passione domini feria quarta.<
(rubr.)
Vigilate animo, frs. ne infructuose pertranseant …
P. L. 183, 263-270.
Fol. 172'.>Sermo in festivo OO. Sanctorum<
etc. (rubr.)
Festiva nobis est dies haec et inter praecipuas …
P. L. 183, 475-482.
Fol. 175'.>In dedicatione ecclesiae<
etc. (rubr.)
Etiam hodie, frs. solemnitatem agimus …
P. L. 183, 529-535.
Fol. 178'.>Sermo de triplici genere bonorum.<
(rubr.)
Et propensius studium et cura vigilantior …
P. L. 183, 579-585.
Fol. 180'.>In obitu s. m. Humberti, primi Igniacensis abb.<
(rubr.)
Sicut hac nocte audistis, diI. Humbertus famulus …
P. L. 183, 513-518.
Open in Mirador
Thumbnails