Descrizione breve:Questo manoscritto contiene lo scritto De sacramentis (anche conosciuto come De corpore et sanguine Domini) del benedettino franco Pascasio Radberto. Il testo è stato scritto da varie mani di cui ognuna con la propria rigatura. L’apparato decorativo si limita a delle semplici iniziali rosse decorate talvolta in modo goffo (6v, 12r) ed a maiuscole ritoccate in rosso. Costruzione e modulo di scrittura del manoscritto corrispondono a quelli dei volumi realizzati all’epoca degli abati di Engelberg Frowin (1143-1178) e Berchtold (1178-1197).(grd)
Descrizione aggiuntiva: P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 147.
Mostra la descrizione aggiuntiva
Descrizione aggiuntiva: Bruckner Albert, Scriptoria Medii Aevi Helvetica 8, Schreibschulen der Diözese Konstanz, Stift Engelberg, Genf 1950, S. 128-129.
Mostra la descrizione aggiuntiva
Online dal: 04.10.2011
Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 147
Pergamena · 51 ff. · 14 x 11 cm · Engelberg · seconda metà del sec. XII
Paschasius Radbertus, Liber de sacramentis
Come citare:
Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 147, f. 13v – Paschasius Radbertus, Liber de sacramentis (https://www.e-codices.ch/it/list/one/bke/0147)
Titolo del codice: Paschasius Radbertus, Liber de sacramentis
Luogo di origine: Engelberg
Datazione: 1143-1178
Supporto materiale: Pergament
Dimensioni:
II + 51 + I Blätter
Formato: 14 x 11 cm
Numerazione delle pagine: Bleistift- und darüber Tintenfoliierung in der rechten oberen Ecke durch P. Benedikt Gottwald (18. Jh.).
Composizione dei fascicoli: V (-1)9 + 2 IV25 + VII39 + VI51. Die ff. 1, 10, 17, 30, 35, 41, 43, 44, 47, 48, 50 sind Einzelblätter. Tintenkustode am Ende der II. Lage (17v): römische Ziffer zwischen zwei Punkten, in der Mitte des Fussstegs.
Condizione: Einzelne Löcher und Risse im Pergament, bei f. 33 ehemals vernäht.
Disposizione della pagina:
Schriftraum 7,5-8,5 x 9,5-10 cm, einspaltig, 14-21 Zeilen, Zirkellöcher am Seitensteg.
Tipo di scrittura e mani:
Hell- über dunkelbraune bis schwarze Tinte, sehr abrupte Tintenwechsel (z.B. 5v). Mind. 2 Hände (Handwechsel z.B. auf 6r, Z. 9).
Decorazione:
Rubrizierung: Strichelung der auf die Initialen folgenden Wörter, des (einzigen) Explicit auf 51r sowie der Satzmajuskeln innerhalb des Textes.
Mennigrote Silhouetteninitialen zu Anfang der Kapitel (ausser bei Kapitel 5 auf 13v): Q (6v und 12r, beide mit einem Gesicht ausgeschmückt), S (10r, 35v, 39r), H (14v), N (15v, 31v, 34r), I (22v, 25r), P (28r, 37r, 46v), V (29v), A (36v), E (40v), einmal auch innerhalb eines Kapitels (N auf 32r).
Aggiunte: Anmerkungen von zeitgenössischer Hand auf 4v, 30v und 49v, einzelne kleinere Korrekturen.
Legatura:
Moderner weisser Kartoneinband, 14,5 x 12 cm. Auf der vorderen und hinteren Innenseite oben Signaturschild mit neuer und alter Signatur, auf der vorderen darunter zusätzlich Blattzahlangabe durch Gottwald: 51 folia membranea. 3. II. 1877 P. B. G.Buchrücken mit drei Bünden, oben Etikette Pasch. Radb. de SS. Altar. Sacram. Saec. 12, unten Signaturschild mit neuer Signatur. Vorne zwei, hinten ein modernes Vorsatzblatt aus Papier.
2r
Auf der unteren Blatthälfte Liber de sacramentis.
2v-51rPaschasius Radbertus: De corpore et sanguine domini.
Paschasius Radbertus, De corpore et sanguine domini, ed. B. Paulus O.S.B. (CCCM 16). Turnhout: Brepols, 1969, S. 3-130.
(2v-5v)
Prologus ad warinum abbatem.Dilectissimo filio et vice Christi presidenti magistro monasticę disciplinę. Alternis successionibus …–…
Propter quod lege securus et perfice quę monui devotus.
(6r-6v)
Capitula.
Ohne Kapitel 3, 7, 13, 16.
[1] Communionem verum corpus Christi et sanguine non dubitandum. – [2] Quod hoc mysterium Christi nullus fidelium debeat ignorare. – [4] Utrum sub figura an veritate hoc mysticum calicis fiat sacramentum. – [5] Quid sit inter immolationes veterum figurasque legalium et inter sacramentium dominici corporis ac sanguinis. – [6] Quid sit autem digne ad vitam percipere corpus ac sanguine Christi. – [8] Quod in hac communione aut iudicium percipitur aut pręmium. – [9] Quid necesse fuerit quod semel gestum est Christum cottidie immolari vel quid boni tribuant hęc misteria accipientibus. – [10] Cur in panę et vino hoc misterium celebrantur. – [11] Cur in calice aqua missceatur. – [12] Utrum plus aliquid habeat hoc misterium quociens a bono an minus si malo conficiatur sacerdote. – [14] Quod hoc sepe visibili specię aparuit. – [15] Quibus verbis hoc misterium conficiatur. – [17] Utrum plus ex eo habeat qui magis aut qui minus acceperit. – [18] Cur ante passionem dominus discipulis hoc tradidit. – [19] Cur in sanguine Christi fragmen corporis admisceatur. – [20] Quare generaliter nunc a ieiunys hoc misterium celebratur cum dominus post cenam apostolis tradidit. – [21] Quid sit quod dominus ait: non bibam a modo de hoc genimine vitis. – [22] Si ulla differentia sit in hoc misterio iusto et penitenti reconciliato.
(51r)
… ut ad illa resurrectionis gaudia quantocius venire valeamus.>Adiuvante domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia secula seculorum amen. Explicit liber Paschasii.<
Origine del manoscritto:
Engelberg.
Acquisizione del manoscritto:
Eintrag auf 1r durch P. Ildephons Straumeyer (18. Jh.). Stempel Bibliotheka Engelberg auf 1r und 51v.
Bibliografia:
Hugh Feiss O.S.B., Frowin of Engelberg: his monastery, his scriptorium and his books: part I, in: American Benedictine Review (ABR) 56 (2005), S. 86;
Martin Steinmann, Abt Frowin von Engelberg (1143-1178) und seine Handschriften, in: Der Geschichtsfreund 146 (1993), S. 25;
Albert Bruckner, Scriptoria Medii Aevi Helvetica 8, Schreibschulen der Diözese Konstanz, Stift Engelberg, Genf 1950, S. 128-129;
P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, S. 147.