Bern, Burgerbibliothek, Cod. A 94.2
Creative Commons License

Redigiert von Florian Mittenhuber, Mai 2021.

Manuscript title: Aelredus Rievallensis: Compendium speculi caritatis; Alcuinus: Compendium in cantica canticorum (Fragment).
Place of origin: Frankreich: Vauluisant.
Date of origin: 1170–1180 (Bougard).
Support: Pergament.
Extent: 18 Blätter (s. unten Lagen). Weiterer Teil: Paris, BNF ms. lat. 2820, f. 61–122.
Format: 22 x 15,5 cm.
Foliation: Moderne Foliierung: 1–18.
Collation: 2 IV16 + I18; Lagensignaturen: Römische Ziffern IX (f. 8v), X (f. 16v), jeweils auf dem letzten verso unten Mitte.
Condition: f. 18 defekt, Aussenrand teilweise abgebrochen.
Page layout: Einspaltig, Schriftspiegel 16,5–17 x 11,5 cm, 26–27 Zeilen; Bleireglierung, Punktierung am inneren und äusseren Rand.
Writing and hands: Frühe gotische Minuskel, mit überhöhten Oberlängen der ersten Zeilen; zwei Schreiber (f. 1r16r, 16v18r).
Decoration:
  • Teil 1 (f. 1r6r): Wechselnd rote und blaue Initialen, rote Kapiteltitel, rote Strichelung;
  • Teil 2 (f. 6v18v): Zu Beginn einfach verzierte rote Initialen, 4-zeilig, roter Titel, rote Versanfänge und Kapitelzählung, Rest schmucklos.
Additions: Kein Bibliotheksstempel.
Binding: Vorne und hinten moderner Papierumschlag (Bern, um 1700): je 1 Blatt, doppelt gefaltet (f. IIV; VVIII); WZ: Berner Wappenschild, gekrönt, ohne Monogramm.
Contents:
  • 1. Aelredus Rievallensis: Compendium speculi caritatis (Fragment).
    • Edition:
      • Hoste, Anselme/ Talbot, Charles H.: Aelredi Rievallensis opera omnia. Turnhout 1971 [= Corpus Christianorum Continuatio Mediaevalis 1].
    • (1r6r) Aelredus Rievallensis: Compendium speculi caritatis, Cap. 46–52. violari cognoscitur. Tunc demum ei cui dispensatio credita est …–… Nemo ergo estimet maiorem in viciis quam in virtutibus esse delectationem. >Explicit liber qui vocatur speculum caritatis.<
      Hoste (1971), S. 226–238.
      Bemerkung zum Inhalt: Die Kapitel 47, 52–53 fehlen.
  • 2. Alcuinus: Compendium in cantica canticorum (Fragment).
    • Editionen:
      • Guglielmetti, Rossana: Commento al Cantico dei cantici. Alcuino; con i commenti anonimi Vox ecclesie, Vox antique ecclesie. Firenze 2004.
      • Dümmler, Ernst: Poetae latini aevi carolini. Bd. 1. Berlin 1881 [= MGH: Poetae latini aevi carolini I].
      • Walther, Hans: Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum: alphabetisches Verzeichnis der Versanfänge mittellateinischer Dichtungen. Göttingen 1959.
      • PL: Migne, Jacques-Paul (Hg.): Beati Flacci Albini seu Alcuini abbatis et Caroli Magni imperatoris magistri opera omnia. Bd. 1. Paris 1863 [= Patrologiae cursus completus ... Series Latina Bd. 100].
    • (6v) Alcuinus: Carmen 78. >Versus Alquini super cantica canticorum.< >H<unc cecinit Salomon vita dulcedine librum …–… Auribus ille tuis male frivola falsa sonabit.
      Dümmler (1881), S. 299.
    • (6v18r) Alcuinus: Compendium in cantica canticorum, Cap. 1–7 [unvollständig]. >Incipit expositio Alcuini super Sysarim, id est Cantica canticorum. < >O<sculetur me osculo oris sui …–… vel ad bene operandum aegrediendo procedere vel in exercita
      Guglielmetti (2004) S. 117–170; PL 100, 641D–661A.
    • (18v) Bestizvermerk und Versus de beata virgine. Porta salutis ave
      Walther (1959), Nr. 14276.
Origin of the manuscript: Vauluisant (F), Zisterzienserkloster, f. 18v: Verbalexlibris mit Bücherfluch (14. Jh.): Liber beate marie Vallucentis, qui furatus fuerit anatema sit.
Provenance of the manuscript: Vorbesitzer: Bongars, Jacques (1554–1612), jedoch ohne Namenszug und auch nicht im Katalog von Samuel Hortin nachzuweisen.
Acquisition of the manuscript: Durch die Schenkung von Jakob Graviseth 1632 in die Berner Bibliothek gelangt.
Kataloge:
  • In den handschriftlichen Bibliothekskatalogen von Hortin, Samuel: Clavis bibliothecae Bongarsianae MDCXXXIIII. Bern 1634 [= BBB Cod. A 5], Wild, Marquard: Catalogus Librorum Bibliothecae Civicae Bernensis MDCIIIC. Bern 1697 [= BBB Cod. A 4] und Engel, Samuel: Manuscripta A[nno] 1740. Bern 1740 [= BBB Mss.h.h.III.110] nicht erwähnt, ebenso nicht bei Sinner, Johann Rudolf: Catalogus codicum mss. bibliothecae Bernensis. Bern 1760–1772.
  • Hagen, Hermann: Catalogus Codicum Bernensium. Bern 1875, S. 139.
Literatur zur Handschrift (Auswahl):
  • Bougard, François/ Petitmengin, Pierre: La bibliothèque de l’abbaye cistercienne de Vauluisant: histoire et inventaires. Paris 2012, hier S. 35, 192–193.
  • Guglielmetti, Rossana: Commento al Cantico dei cantici. Alcuino; con i commenti anonimi Vox ecclesie, Vox antique ecclesie. Firenze 2004, hier S. 29.
  • Pellegrin, Elisabeth: Essai d’identification de fragments dispersés dans des manuscrits des bibliothèques de Berne et de Paris, in: Bulletin d’information de l’Institut de recherche et d’histoire des textes 9 (1960), S. 7–37, hier S. 18.
Externe Ressourcen: