Bern, Burgerbibliothek, Cod. AA 90.11
Creative Commons License

Redigiert von Florian Mittenhuber, Mai 2021.

Manuscript title: Statuta confraternitatis XII apostolorum Parisiensis (Fragment).
Place of origin: Frankreich: Paris? (Meersseman); Fleury? (Wilmart).
Dates of origin:
  • 10. Jh. (Meersseman, Hagen);
  • 9./10. Jh. (Bischoff 1967);
  • 2. Hälfte 10. oder 11. Jh. (Bischoff 1998);
  • "vers 830" (Wilmart, zu früh).
Support: Grobes, fehlerhaftes Pergament, ungleichmässig beschnitten.
Extent: 4 Doppelblätter.
Format: 20 x 15 cm.
Foliation: Moderne Foliierung: 1–8.
Collation: IV8; keine Lagensignatur.
Condition: Gut.
Page layout: Einspaltig, Schriftspiegel 15,5 x 12 cm, 22 Zeilen, Blindlinierung, Punktierung am Rand.
Writing and hands: Karolingische Minuskel; mehrere Schreiber.
Decoration: 2- bis 4-zeilige rustikale Initialen (Tinte), mit Flechtwerk, Bändern und einfachem Tierkopf (f. 3r) verziert.
Additions: Violetter Rundstempel Bibliotheca Bernensis 27mm (19./20. Jh.) f. 1r oben.
Binding: Moderne Archivschachtel, die einzelnen Fragmente jeweils in Umschlägen.
Contents:
  • 1. Statuta confraternitatis XII apostolorum Parisiensis (Fragment).
    • Editionen:
      • Meersseman, Gilles-Gérard: Die Klerikervereine von Karl dem Grossen bis Innocenz, in: Zeitschrift für Schweizerische Kirchengeschichte 46 (1952), S. 1–42.
      • Wilmart, André: Le règlement ecclésiastique de Berne, in: Revue bénédictine 51 (1939), S. 37–52.
    • (1r8v) Statuta confraternitatis. >Incipit auctoritatem ante fratribus vestris ad prandium vel cumvivium illorum legere et intelligere.< >I<gitur cognoscat universalis ecclesiam, que per totam orbem terrarum longe lateque in pace est diffusa …–… (8r) ab Adam usque in hodiernum diem, orent pro nobis. Amen. Sequitur Letania. Kyrrieleyson III. Christe audi nos III. a subitanea morte l[ibera nos].
      Wilmart (1939), S. 43–52; Meersseman (1952), S. 34–38 (Auszug); vgl. CPL 1864.
Provenance of the manuscript: Vorbesitzer: Vermutlich Bongars, Jacques (1554–1612), jedoch ohne Namenszug und auch nicht im Katalog von Samuel Hortin nachzuweisen.
Acquisition of the manuscript: Durch die Schenkung von Jakob Graviseth 1632 in die Berner Bibliothek gelangt.
Kataloge:
  • In den handschriftlichen Bibliothekskatalogen von Hortin, Samuel: Clavis bibliothecae Bongarsianae MDCXXXIIII. Bern 1634 [= BBB Cod. A 5], Wild, Marquard: Catalogus Librorum Bibliothecae Civicae Bernensis MDCIIIC. Bern 1697 [= BBB Cod. A 4] und Engel, Samuel: Manuscripta A[nno] 1740. Bern 1740 [= BBB Mss.h.h.III.110] nicht erwähnt, ebenso nicht bei Sinner, Johann Rudolf: Catalogus codicum mss. bibliothecae Bernensis. Bern 1760–1772.
  • Hagen, Hermann: Catalogus Codicum Bernensium. Bern 1875, S. 113–114.
  • Homburger, Otto: Die illustrierten Handschriften der Burgerbibliothek Bern. Bd. 2. Bern, um 1960 [unpubliziertes Typoskript] (Exemplar B).
Literatur zur Handschrift (Auswahl):
  • Bischoff, Bernhard: Katalog der festländischen Handschriften des neunten Jahrhunderts. Teil I: Aachen – Lambach. Wiesbaden 1998, hier S. 107.
  • Bischoff, Bernhard: Über gefaltete Handschriften, in: Mittelalterliche Studien, Bd. 1. Stuttgart 1966, S. 93–100, hier S. 98.
  • Bischoff, Bernhard: Caritas-Lieder, in: Mittelalterliche Studien. Bd. 2, Stuttgart, 1967, S. 56–77, hier S. 62.
  • Meersseman, Gilles-Gérard: Die Klerikervereine von Karl dem Grossen bis Innocenz, in: Zeitschrift für Schweizerische Kirchengeschichte 46 (1952), S. 1–42, hier S. 24, 32–34.
  • Vogüé, Adalbert de: La règle des quatre pères et les statuts de la société des douze apôtres, in: Revue bénédictine 90 (1980), S. 132–134.
  • Wilmart, André: Le règlement ecclésiastique de Berne, in: Revue bénédictine 51 (1939), S. 37–52, hier S. 37–43.
Externe Ressourcen: